حزین لاهیجی، محمدعلی بن ابی‌طالب
محمدعلى بن ابی‌طالب حزین لاهیجى (۱۱۰۳-۱۱۸۰ق)، متخلص به حزین، شاعر غزل سرا، و از آخرین شاعران سبک هندی می‌باشد، او همچنین فرزانه‌اى دانشمند مورخى ژرفکاو، منجم متکلم و فیلسوف و نویسنده چیره دست و نیز اندیشمند سیاستمدار شیعى عصر صفویه و افشاریه بود.
| نام | حزین لاهیجی، محمد علی بن ابی‌طالب |
|---|---|
| نامهای دیگر | حزین اص‍ف‍ه‍ان‍ی، علی
حزین لاهیجی لاهیجی، محمد علی |
| نام پدر | شیخ ابوطالب |
| متولد | 1103ق |
| محل تولد | اصفهان |
| رحلت | ۱۱ جمادی الاولی ۱۱۸۰ق |
| اساتید | پدرش شیخ ابوطالب
ملا محمد شیرازى ملک حسین قارى اصفهانى شیخ بهاء‌الدین گیلانى |
| برخی آثار | فتح السبل |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02565AUTHORCODE |
ولادت
حزین به سال 1103ق در اصفهان متولد شد، پدرش شیخ ابوطالب زاهد گیلانى از عالمان دین بود. حزین در طول زندگی‌اش سفرهای زیادی داشته و مدتی نیز در شهر بنارس هند زندگی کرده، او در سال 1180ق رخت از جهان بربست و در بنارس مدفون است.
حزین از نخستین علمایى است که به زندگی‌نامه نویسى خود دست زد و زوایاى مختلف حیات پرماجراى خویش را براى دیگران به تصویر مى کشد. سرگذشت حزین آکنده از حوادث تلخ و شیرین و عبرت انگیز است.
حزین پس از درگذشت پدر زادگاه خود اصفهان را به قصد شیراز ترک کرد و پس از چندى دیگر بار به اصفهان باز گشت و در سال 1134ق نیز چند نوبت از اصفهان خارج شده و بار دیگر بدان جا بازگشت.در سال 1135ق محاصره افغانها را شکسته و با لباس مبدل در چهره روستاییان و در حال بیمارى اصفهان را ترک می‌گوید.ابتدا به خوانسار سپس به خرم آباد کوچ مى‌کند و در محل امنى پناه می‌گیرد.مدتها در شهرهاى مختلف ایران آواره بود و چون با شاه طهماسب دوم صفوى ارتباط داشته از خشم نادر در امان نبوده است لذا به سال 1145ق با کشتى از طریق بندرعباس به جده هجرت کرده و به زیارت خانه خدا توفیق مى یابد.پس از اتمام حج به بحرین سفر مى‌کند و از آنجا بار دیگر به بندر عباس باز می‌گردد. وى سپس به شهرهاى نجف کربلا و بغداد و سند و ملتان و لاهور و دهلى و بنارس هندوستان سفر مى‌کند و در همانجا بدرود حیات می‌گوید.
اساتید
پدرش شیخ ابوطالب، ملا محمد شیرازى، ملک حسین قارى اصفهانى، شیخ بهاء‌الدین گیلانى، مولانا محمد صادق اردستانى، هادى بن ملا محمدصالح مازندرانى، آخوند مسیحاى فسوى، مولا محسن کاشانى، سید قوام‌الدین قزوینى و....
شاگردان
حزین در مقاطع مختلف زندگى به تدریس بسیارى از دانشهاى رایج زمان خود پرداخته است اما اطلاعات درباره شاگردان وى محدود است و جز افراد زیر نامشان در تاریخ ثبت نشده است.
شیخ آیت‌الله متخلص به ثنا، خواجه یحیى متخلص به خرد و واله داغستانى.
وفات
حزین در ۱۱ جمادی الاولی ۱۱۸۰ق در بنارس هندوستان درگذشت و در محله‌ای به نام فاطمان، به خاک سپرده شد. آرامگاه او زیارتگاه بسیاری از مردم هند و بنارس بود.
آثار
انیس الفواد فى حقیقه الاجتهاد، الانساب، اخبار صاحب بن عباد طالقانى، اخبار ابى الطیب المتنبى، اخبار ابوتمام طائى، حبیب ابن ابى اوس و قسمتى از اشعارش، اخبار محقق طوسى، بهجه الاقران، تجوید القرآن، التعلیقات على الفصوص، تعلیقات بر کتاب نجات ابن سینا، تعلیقه بر شرح مقاصد تفتازانى، جوامع الآداب، جامع نسفى، فتح السبل، جوامع الکلم، آداب العزله، الاغاثه فى الامامه و....