حارث بن حلزه
حارِث بن حِلِّزَه یَشْکُری وائِلی (متوفای ۵۸۰م)، یکی از هفت سراینده شاهکار ادبیات عربی جاهلی، «معلّقات سبعه» و شاعر کم‌گوی دوره جاهلیت که بر شاعران و ادیبان جهان اسلام تأثیر گذاشته است.
| حارث بن حلزه | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | حارِث بن حِلِّزَه یَشْکُری وائِلی |
| نام پدر | حلزه |
| رحلت | ۵۸۰م |
| پیشه | شاعر جاهلی |
| اطلاعات علمی | |
| برخی آثار | |
ولادت و وفات
- از زندگانی حارث اطلاع چندانی در دست نیست. گفته‌اند او ۱۵۰ سال زندگی کرد. تاریخ درگذشت حارث اختلافی است، ولی قول مشهورتر ۵۸۰م، است.
نام و نسب
- حارث از بنی‌یشکر بود و یَشکر فرزند بَکر بن وائل؛ ازاین‌رو حارث، یشکرى و وائلى است. او از بزرگان قوم خود در عراق بود و اَصْمَعى او را شاعرى فَحل معرفى کرده و ابن سَلّام جُمَحى حارث را در طبقه ششم شاعران فحل دوره جاهلى قرار داده است.
- کنیه‌هاى او را «ابوظُلَیم» و «ابوعُبَیده» گفته‌اند.
قصیده‌ای تأثیرگذار
- عمده شهرت حارث به‌سبب قصیده‌ای است در بحر خفیف با مطلع «آذَنَتْنا بِبَينِها أَسماءُ/ رُبَّ ثاوٍ يمَلُّ مِنْهُ الثَّواءُ»، که در ۱۳۵ سالگی، در حضور حاکم حیره، عمرو بن هند در دفاع از قبیله خود (بکر) در برابر قبیله تَغْلِب و شاعر آن، عَمْرو بن کُلْثوم تَغْلبی، سرود. چون حارث به بَرَص (پیسی) مبتلا بود اجازه ندادند نزد حاکم حضور یابد و او از پسِ پرده یا هفت پرده، شعر خود را بالبداهه خواند. قصیده او چنان مقبول افتاد که حاکم فرمان داد پرده را کنار زنند و حارث را در کنار خود جای داد و به سود بکریان داوری کرد. منوچهری دامغانی نیز با آوردن «آذَنَتْنا»، به این شعر اشاره کرده است.
منزلت حارث
- قصیده او را بهترین نمونه شعر سیاسی و از شاهکارهای ادبی در شعر خطابی دوران جاهلیت برشمرده‌اند، که نشان‌دهنده قدرت بیان و هوشمندی سیاسی حارث است. به گفته ابن رشیق، حارث مقام شعر را بلند گردانید.
- ابوعُبَیده (متوفی ۲۰۹) وی را یکی از سه شاعری دانسته است که با سرودن یک قصیده بلند و نکو جزء بهترین شاعران هستند.
- لغویان، نحویان و ادیبان بزرگ عرب به سروده‌های حارث استشهاد جسته‌اند؛ ابن‌عباس (متوفی ۶۸) در پاسخ به پرسش‌های نافع‌بن اَزْرَق درباره واژگان قرآن، به بیتی از حارث استشهاد کرده است. ابن‌منظور (متوفی ۷۱۱) نیز ۵۸ شاهد در «لسان العرب» از حارث آورده است[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: قربانی زرّین، باقر، ج12، ص331-335
منابع مقاله
قربانی زرّین، باقر، «دانشنامه جهان اسلام» (مدخل «حارِث بن حِلِّزَه یشْکرى وائِلى»)، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، تهران، 1387ش.