ثوری، سفیان بن سعید
ابوعبدالله سفیان بن سعید ثوری (97-161ق)، فقیه، محدث و صوفی اهل کوفه.
| نام | ثوری، سفیان بن سعید |
|---|---|
| نامه‌ای دیگر | |
| نام پدر | سعید |
| متولد | 95 یا 97ق |
| محل تولد | کوفه |
| رحلت | 161ق |
| اساتید | ایوب سختیانی |
| برخی آثار | تفسير سفیان الثوري |
| کد مؤلف | AUTHORCODE45900AUTHORCODE |
ولادت
سفیان بن سعید، در سال 95 یا 97ق، در کوفه متولد شد. پدرش از ثقات محدثین بود[۱].
اساتید و شیوخ
او در سن کودکی به دنبال علم رفت و از محدثین زمان خویش حدیث آموخت؛ کسانی چون:
- ایوب سختیانی؛
- خالد الحذاء؛
- زید بن اسلم؛
- ابی‌حازم سلمة بن دینار؛
- سلیمان بن مهران اعمش؛
- عمرو بن دینار؛
- محمد بن منکدر؛
- منصور بن معتمر؛
- ابواسحاق عمرو بن عبدالله سبیعی؛
و...[۲].
شاگردان
- ابوعاصم ضحاک بن مخلد نبیل؛
- عبدالله بن مبارک؛
- عبدالرحمن بن مهدی؛
- ابونعیم فضل بن دکین؛
- قبصة بن عقبه؛
- محمد بن یوسف فریابی؛
- معافی بن عمران موصلی؛
- وکیع بن جراح؛
- یحیی بن سعید قطان؛
- یعلی بن عبید طنافسی؛
و...[۳].
از نگاه دیگران
شعبه، سفیان بن عیینه، ابوعاصم نبیل و یحیی بن معین او را امیرالمؤمنین در حدیث خوانده‌اند[۴].
مسافرت‌ها
در زمان حیاتش چندین بار به بغداد سفر کرد. اولین مجلس نقل حدیثش را در نیشابور برگزار کرد. احتمال دارد که او چند مرتبه دیگر نیز به خراسان سفر کرده باشد[۵].
ارتباط ثوری با خلیفه عباسی
مهدی عباسی سفیان را احضار کرد، اما او به مکه رفت. مدتی مخفیانه در مکه ماند. سپس به سمت بصره فرار کرد و در آنجا مخفیانه زندگی کرد و جز برای برخی از اهل حدیث خودش را نشان نمی‌داد. بعد از مدتی از ترس شناخته شدن چند منزل عوض کرد. در بصره حماد بن زید با او درباره دوری کردنش از سلطان صحبت کرد و به او گفت که دوری از سلطان از اعمال اهل بدعت است. سفیان نامه‌ای به مهدی عباسی نوشت و مهدی نیز در جواب، او را به اطاعت و نزدیکی خودش فراخواند. سفیان تصمیم گرفت تا به بغداد برود، اما پیش از رفتن تب کرد، مریض شد و از دنیا رفت[۶].
مذهب سفیان ثوری
درباره مذهب سفیان ثوری اختلاف نظر وجود دارد. در کتاب‌های رجال شیعه، سفیان ثوری را شخصیتی غیر شیعی و غیر قابل اعتماد دانسته‌اند. طریحی او را از کسانی شمرده است که در لشکر هشام بن عبدالملک شاهد قتل زید بن علی بوده است و بر این اساس یا از کسانی است که در قتل زید شریک بوده است و یا به قتل او کمک کرده است.
در میان اهل سنت برخی او را شیعه و حتی زیدی دانسته‌اند؛ ابن ندیم با استناد به یک نقل، سفیان را زیدی‌مذهب دانسته است. همچنین طبری نقل کرده است که سفیان ثوری شیعه بود، اما بعد از آنکه به بصره رفت از تشیع برگشت. محسن امین نیز در «أعيان الشيعة» به نقل از حسن السندوبی نویسنده مصری نقل کرده است که او دارای دیدگاه‌های شیعی بوده است و سلطان به‌خاطر تشیع قصد داشت تا او را دستگیر کند، اما او فرار کرد؛ هرچند که ابن ابی‌الحدید به نقل از ابن هیصم انتساب سفیان را به زیدیه، نه به معنای زیدی بودن آن، بلکه به معنای محبت به اهل‌بیت و مخالفت با بعضی از اعمال بنی‌امیه می‌داند. او همچنین نقل می‌کند که برخی سفیان ثوری و حتی ابوحنیفه را نیز زیدی دانسته‌اند.
از سفیان ثوری روایاتی در مدح و برتری ابوبکر و عمر و عثمان نقل شده است. ذهبی نیز نقل کرده است که او در شام، مناقب علی بن ابی‌طالب(ع) را نقل می‌کرد و در کوفه مناقب ابوبکر و عمر را می‌گفت[۷].
وفات
سفیان ثوری در سال 161، در بصره از دنیا رفت[۸].
آثار
- الجامع الكبير في الفقه و الاختلاف؛
- الجامع الصغير؛
- كتاب الفرائض؛
- كتاب آداب سفيان الثوري؛
- كتاب التفسير[۹].
پانویس
منابع مقاله
- صبری، عامر حسن، «من حديث الإمام سفیان بن سعيد الثوري»، دارالبشائر الإسلامية، لبنان، بیروت، چاپ اول، 1425ق/2004م.
- عرشی، امتیاز علی، مقدمه «تفسير سفيان الثوري»، تألیف ابوعبدالله سفیان بن سعید ثوری، دارالكتب العلمية، لبنان، بیروت، چاپ اول، 1403ق/1983م.
- پایگاه اینترنتی ویکی‌شیعه