تنبيه الغافلين عن فضائل الطالبيين (ویرایش جدید)
تنبيه الغافلين عن فضائل الطالبيين، حاکم ابی‌سعد محسن بن محمد بن کرامه جشمی بیهقی (متوفی 494ق)، کتابی است در تفسیر قرآن و بیان اسباب نزول و بیان فضایل اهلبیت(ع) که در آن، یکصدودو آیه از پنجاه‌وپنج سوره قرآن کریم، که همگی به‌گونه‌ای با امیرالمؤمنین(ع) و اهلبیت(ع) مرتبطند، آورده شده؛ در ذیل هرکدام، نخست وجوه و احتمالاتی که مفسرین، محدثین، سیره‌نگاران، مورخین، فقها و متکلمین، درباره آن آیه آورده‌اند، ذکر شده و سپس برای تأیید نظر و رأی مختار، به حدیث یا احادیثی تمسک و استشهاد شده است[۱].
| تنبيه الغافلين عن فضائل الطالبيين | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حاکم جشمي، محسن بن محمد (نويسنده) انصاري قمي، محمدرضا (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | فضائل الطالبين |
| ناشر | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. سازمان چاپ و انتشارات |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | مجلد1: 1378ش, |
| موضوع | احاديث شيعه - قرن 5ق.
تفاسير شيعه - قرن 5ق. خاندان نبوت در قرآن علي بن ابي طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - احاديث علي بن ابي طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - جنبه‌های قرآنی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 104 /خ2ج5 1378 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ازآنجاکه این کتاب پیش از این معرفی گردیده است، در این نوشتار، به معرفی نسخه‌ای از آن پرداخته شده که توسط محمدرضا انصاری قمی، تصحیح شده است.
در ابتدای کتاب، مقدمه‌ای از مصحح افزوده شده که در آن، ضمن شرح حال مفصل نویسنده، به توضیح ویژگی‌های تصحیح کتاب، پرداخته شده است[۲].
ازآنجاکه این کتاب، یکی از ذخایر ارزشمند میراث اسلامی ایران بشمار می‌رود و نویسنده آن، خود یکی از پرورشیافتگان حوزه‌های علمی کهن ایران می‌باشد و از سوی دیگر، این کتاب، جمع میان تفسیر قرآن و احادیث معصومین و فضائل اهلبیت(ع) کرده است، لذا احیای آن دارای ارزش مضاعفی بوده و چون تحقیق و انتشار این‌گونه میراث، مورد توجه کتابخانه مجلس شورای اسلامی بوده و در راستای برنامه‌های بخش پژوهش این کتابخانه است، ازاین‌رو به احیا و تصحیح آن، اقدام گردیده است[۳].
روش مصحح در تصحیح کتاب، تلاش در ارائه متنی صحیح و به‌دور از کاستی‌های متعارف در نسخه‌های خطی است؛ ازاین‌رو، در هنگام تصحیح کتاب، نسخه خطی متعلق به کتابخانه مجلس شورای اسلامی، به علت کهن بودن، اصل قرار گرفته و آنگاه به اختلافات آن با نسخه دوم، اشاره شده و در برخی موارد، با توجه به افتادگی یا کمبود متن اصلی، عبارت حدیث یا متن کتاب، با کمک نسخه دوم، تکمیل شده و بدین وسیله، تلاش شده است که متن صحیحی ارائه شود. از سوی دیگر، با توجه به اینکه کتاب دارای احادیث و روایات فراوانی از پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) و یا کتاب‌های حدیث و صحاح است، لذا برای آنکه واژه یا واژگانی به حدیث افزوده یا از آن کاسته نشود، حتی‌الامکان از هرگونه تغییری در احادیث، دوری شده است. علاوه بر این، چون کتاب از منابع کهن باقی‌مانده از سالهای میانی یا پایانی قرن پنجم هجری است و دربرگیرنده ده‌ها حدیث و روایت صحیح و مشهور و متواتر می‌باشد، نیازی به استخراج منابع حدیثی آن دیده نشده است؛ چون به اعتقاد مصحح، شهرت بیشتر آنها، به‌گونه‌ای است که ما را بی‌نیاز از آن می‌کند و بزرگانی همچون علامه امینی در «الغدير» و میر حامدحسین لکنهوی در «عبقات الأنوار» و سید عبدالحسین شرف‌الدین عاملی در «المراجعات»، به تصحیح اسانید و متون این روایات پرداخته‌اند و خواننده به‌راحتی می‌تواند با مراجعه به هریک از این سه کتاب ارزشمند، از صحت آنها آگاه گردد؛ ازاین‌رو تمامی روایات به دو کتاب «الغدير» و «المراجعات» و یا کتاب «تفسیر حبری» نوشته ابوعبدالله حسین بن حکم بن مسلم کوفی حبری (متوفای 286ق) به تحقیق استاد سید محمدرضا حسینی و یا کتاب «ما نزل من القرآن في علي(ع)» نوشته ابونعیم اصفهانی (334-430ق)، ارجاع و آدرس داده شده است[۴].
فهرست مطالب در ابتدا و مصادر تحقیق، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ[۵]، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.