تفصیل النشأتين و تحصیل السعادتین
تفصیل النشأتين و تحصیل السعادتین تأليف محمد بن مفضل راغب اصفهانى، به زبان عربى است. و مشتمل بر بررسى و شناخت ابعاد مختلف انسان و شخصيت او مى‌باشد.
| تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | راغب اصفهانی، حسین بن محمد (نویسنده) شبر، سید جواد (نظارت) |
| ناشر | مؤسسة دار الهجرة |
| مکان نشر | قم - ایران |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اخلاق اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
انسان - آفرینش انسان (اسلام) |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 247/3 /ر2ت7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نام كتاب، از چهار آيه قرآن گرفته شده است. كه بدين ترتيب مى‌باشد:
«نشأتان: آيه اول: «و لقد علمتم النشأة الاولى فلو لا تذكرون». آيه دوم: «ثم ينشئ النشأة الآخرة إن الله على كل شيء قدير».
سعادتان: آيه اول: «اذكروا نعمتى التى انعمت عليكم» آيه دوم: «و اما الذين سعدوا ففى الجنة».
ساختار
كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و متن است. متن كتاب، شامل بر سى و سه باب و نه فصل است.
مؤلف، در بيان مطالب از آيات قرآن كريم، روايات شريفه و اشعار استفاده نموده است.
گزارش محتوا
كتاب، مشتمل بر مطالب و مباحث مهمى پيرامون انسان است كه مؤلف آن را در سى و سه باب بيان نموده است.
براى آشنايى با مطالب و مباحث مختصرى از برخى ابواب كتاب ارائه مى‌گردد.
اولين باب كتاب، در مورد شناخت انسان از خودش (خود شناسى) است.
مؤلف، در آغاز اين باب مى‌گويد كه برخى از حكما يك مرتبه گفته‌اند اولين چيزى كه براى انسان لازم و ضرورى است شناخت از خويشتن است. و بار ديگر گفته‌اند اولين چيزى كه بر انسان لازم است شناخت خداوند متعال است. و اين دو با هم منافات ندارند. و سپس اين مطلب را توضيح مى‌دهد.
مؤلف، ذكر مى‌كند كه انسان براى شناخت خويش بايد بر امورى اطلاع و آگاهى داشته باشد. وى هشت مورد را بيان مى‌نمايد. يكى از مواردى كه ذكر مى‌كند اشاره به اين مطلب است كه مى‌گويد، كسى كه خود را شناخت به تحقيق خدا را شناخته است و در اين زمينه آيه «سنريهم آياتنا في الآفاق و في انفسهم» را توضيح مى‌دهد.
يكى از ابواب كتاب، پيرامون اين مطلب است كه انسان مقصود عالَم است و بقيه براى انسان به وجود آمده‌اند.
مؤلف، در اين زمينه آياتى را بيان مى‌نمايد. برخى از آيات ذكر شده عبارت است از:
1. «انى جاعل في الارض خليفه»؛
2.«و لقد كرمنا بنى آدم و حملناههم في البر و البحر و رزقناهم من الطيبات و فضلناهم على كثير ممن خلقنا تفضيلا»؛
3. «هو الذى خلق لكم ما في الارض جميعا»؛
4. فاذا سويته و نفخت فيه من روحى فقعوا له ساجدين».
از جمله ابواب كه مؤلف بيان مى‌كند و به شرح و توضيح آن مى‌پردازد در مورد انواع عبادت از علم و عمل است.
مؤلف، چنين بيان مى‌كند:
«عبادت دو نوع است. علم و عمل، و حق اين است كه اين دو متلازم هستند چون علم مانند ريشه و شالوده است و عمل مانند بنا و ساختمان، و چنان چه شالوده بدون بنا شايسته نيست، و بنا هم بدون شالوده برپا نمى‌شود. هم چنين علم بدون عمل شايسته نيست و عمل بدون علم هم شايسته نيست و...».
در ادامه در مورد شرافت علم و عمل مطالبى ذكر مى‌كند.
مؤلف، در اين باب در دو فصل پيرامون علم توضيحاتى بيان مى‌نمايد.
آخرين باب كتاب در مورد شرافت انسان بر ملائكه است.
مؤلف، توضيح مى‌دهد كه انسان دو نوع است. يكى فقط ظاهر انسان را دارد از نظر جسمى و بدنى.
ديگرى انسان است به معنايى كه هدف خلقت بوده است.
در پايان اين باب اين آيه نقل مى‌شود: «و الملائكة يدخلون عليهم من كل باب سلام عليكم بما صبرتم فنعم عقبى الدار».
عناوين برخى از ابواب كتاب عبارت است از:
ماهيت انسان؛ تفاوت و اختلاف مردم؛ سبب تفاوت مردم؛ فضيلت شرع؛ ارتداد انسان از راه خير و شرع؛ اثبات معاد و فضيلت مرگ.
در مقدمه كتاب، مطالبى پيرامون انسان و هم چنين در مورد كتاب و موضوع آن بيان شده است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و موضوعات در پايان كتاب ذكر شده است. توضيحات در پاورقى بيان شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.