تفسیر بصائر یمینی(نیشابوری، محمد بن محمود)
تفسیر بصائر یمینی، تألیف قاضی معین‌الدین محمد بن محمود نیشابوری مرورودی (متوفای 599ق)، است که در سده ششم هجری نوشته شده است.
| تفسیر بصائر یمینی(نیشابوری، محمد بن محمود) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نیشابوری، محمد بن محمود (نويسنده)
رواقی، علی (محقق) امیری، مصطفی (مترجم) |
| ناشر | مرکز پژوهشی ميراث مکتوب |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1398ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | /ن9ت7 94/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در میان نگارش‌های تفسیری، «بصائر» از خوش‌تعبیرترین تفاسیر موجز قرن ششم هجری است که با نثری روان و گویا با اندکی شرح کلمات، ذکر قصص و یادآوری برخی احتمالات تفسیری به نگارش درآمده است. پیش از آن تفسیرهای دیگری بر همین سبک موجز به نگارش درآمده است. البته تفسیرهای مفصل‌تر فارسی نیز پیش از آن تألیف یافته است[۱].
روش تنظیم مطالب بصائر آن است که در آغاز سوره و آیه چنانچه روایتی در باب فضل سوره و آیه یا قرائت آن باشد ذکر کند و این یادکرد معمولا همراه با استدلال و توضیح است و گاه برای دفع شبهه نکاتی را بیان می‌کند و پاسخ آن را می‌دهد؛ چنان‌که در فضل آیت‌الکرسی از پیامبر حدیثی را نقل می‌کند که در سوره‌ی بقره آیه‌ای هست که از همه آیه‌ها برتر است، آنگاه شبهه‌ای را مطرح می‌کند که لازمه این معنا نقصان دیگر آیه‌ها باید باشد، سپس خود پاسخ می‌دهد.
از طرف دیگر، افراط در ذکر فضیلت قرائت سوره ندارد، به‌گونه‌ای که در برخی از تفاسیر معمول است که ثواب‌های بی‌شمار از طریق راویان معلوم‌الحال نقل می‌گردد. نیشابوری، معمولا به ذکر اسباب نزول اهتمام دارد و هرجا که آیتی با ذکر سبب نزول مقرون باشد، از نقل آن دریغ نمی‌ورزد و رابطه پنهان یک آیه و مطالب پوشیده را با توضیح سبب نزول روشن می‌سازد و گاه چند نقل قول در باب شأن نزول را بیان داشته و یکی را ترجیح می‌دهد.
شیوه نیشابوری آن است که از قصص به‌نحو وافر استفاده کند و هرکجا مناسبتی یافت، آن داستان‌ها را به درازآهنگی بیان کند و در یادکرد آن‌ها این روش را برگزیده که پیش از تفسیر آیه برای آماده کردن ذهن‌ها و ایجاد جاذبه در شناخت آِیه، قصه را نقل کند[۲].
کتاب تفسیر بصائر یمینی برای یمین‌الدوله بهرام شاه نوشته شده و چون پایان سلطنت بهرام شاه 547ق بوده، پس باید این کتاب هم قبل از این تاریخ نوشته شده باشد[۳].
البته در این چاپ تنها بخشی از کتاب تفسیر بصائر از سوره فاتحه تا آیه 158 سوره آل عمران با تصحیح علی رواقی از سوی انتشارات بنیاد فرهنگ ایران در سال 1359ش منتشر گردیده است.
پانویس
منابع مقاله
- ایازی، سید محمدعلی، «تفسیر بصائر یمینی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله بینات (مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع)) تابستان 1374 - شماره 6 (4 صفحه - از 188 تا 191).
- پورجوادی، امیرحسین، رساله موسیقی محمد بن محمود بن محمد نیشابوری، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله معارف، فروردين - آبان 1374 - شماره 34 و 35 (39 صفحه - از 32 تا 70).