تغیر الأحکام
تغیر الأحکام، نوشته سها سلیم مکداش، پژوهشی تطبیقی از قاعدۀ «لا یُنکَر تغیّر الأحکام بتغیّر القرائن و الأزمان» در فقه اسلامی است و با مقدمه خلیل میس چاپ شده است.
| تغیر الأحکام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مکداش، سها سلیم (نويسنده) میس، خلیل (مقدمه‌نويس) |
| عنوان‌های دیگر | دراسة تطبیقیة لقاعدة (لا ینکر تغیر الأحکام بتغیر القرائن و الأزمان) في الفقه الإسلامي |
| ناشر | دار البشائر الإسلامیة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1428ق - 2007م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قاعده لاینکر تغیر الاحکا‌م بتغیر القرائن و الازما‌ن - فقه - قواعد - اصول فقه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مکداش تغییرات اجتماعی و اقتصادی امروز دنیا و جهان اسلام را می‌بیند و می‌خواهد با نگاه روشمندانه به اصول فقهِ اهل سنت از قاعدۀ «تغییرپذیری حکم به سبب دگرگونی در قرینه‌ها و زمان‌ها» بهره بگیرد و همانگونه که در گذشته، عالمان اهل سنت این قاعده را در مباحث عرف، مصلحت مرسله و سد ذرایع به کار می‌برده‌اند، آن را به عنوان ابزاری برای عملیات تغییردادن و دگوگون‌کردن احکام در رخدادهای دگرگون‌یافتۀ دنیای امروز بشناساند.[۱]
مکداش در آغاز، شرحی بر قاعدۀ «لا ینکر تغیر الأحکام بتغیر القرائن و الأزمان» نوشته و اهمیت این قاعده و شمول آن را در اصول فقه بررسی می‌کند.[۲]او تأثیر نیت بر تغییر حکم و نقش عرف و عادت را در این تغییر می‌کاود.[۳]مسألۀ مهم در تغییرهای رخداده، ناسازگاری میان عرف و دلیل‌های شرعی است[۴]مکداش نتیجه می‌گیرد که هر آنچه که مجتهدان از احکام استنباط می‌کنند، از محکمات نبوده و در آن‌ها تغییر رخ می‌دهد و احکام بنابر عرف و عادتِ غالب صادر می‌شوند.[۵]این به نوبۀ خود، سبب می‌شود که در مسیر زمان، هنگام زدوده‌شدن علت رخدادها احکام پیشین شرعی کنار گذارده شوند. [۶]همچنین است تغییریافتن حکم به سبب دگرگون‌شدن مصلحت[۷]چراکه شریعت پروردگار بر مصلحت‌های بندگان بناشده است حتی سد ذرایع و گشودگی در آن‌ها نیز مبتنی بر اصل مصلحت است[۸]و در این باره، استطاعت و طاقت و به زحمت نیفتادن مردم در عمل به دین لحاظ شده است.[۹]
حکمرانی و سیاست شرعیه نیز تابع مصلحت است بویژه تابع مصلحت‌های مرسله‌ای است که حکم آشکاری از سوی شارع در موضوع‌های آن‌ها نیامده باشد و همین‌گونه، در حوزۀ قرینه‌های احوال که احکامی در ذیل سیاست شرعیه هستند،[۱۰]آنگاه که دلیل، بینه و شهودی در کار نباشد، این احکام با رعایت مصلحت صادر می‌شوند.[۱۱]
مکداش مثال‌های فراوانی از سخن وسیره پیامبر(ص) و صحابه را در بحث‌های کتاب آورده است[۱۲]و از منبع‌های روایی اهل سنت بهره جسته است[۱۳]
پانویس
منابع مقاله
- متن کتاب
- مقدمه مؤلف