تعليقة علی معالم الأصول (موسوی قزوینی)
تعليقة على معالم الأصول، به زبان عربى، اثر سيد على موسوى قزوينى است. اين كتاب، جلد هفتم از تعليقه مفصلى است كه مؤلف، بر كتاب «معالم الأصول»، در قرن سيزدهم نگاشته است. اين جلد، تماما به مسائل و مبانى نظرى و استدلال‌هاى مربوط به اجتهاد و تقليد اختصاص دارد.
| تعلیقة علی معالم الأصول (موسوی قزوینی، علی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین (نویسنده) موسوی قزوینی، علی (شارح) |
| عنوان‌های دیگر | ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین، 959 -1011 ق. معالم‌الدین و ملاذ المجتهدین. شرح
معالم‌الدین و ملاذ المتهدین. شرح معالم‌الدین و ملاذ المجتهدین |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1427 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ابن شهید ثانی، حسن بن زین الدین، 959 - 1011ق. معالم‌الدین و ملاذ المجتهدین - نقد و تفسیر
اصول فقه شیعه اصول فقه شیعه - قرن 10ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 7 |
| کد کنگره | BP 158/52 /ق4ت6* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
متن معالم، در بالاى صفحه و تعليقات آن در ذيل قرار گرفته است. اين تعليقات، بيش از هر چيز شامل تتبعات مفصل شارح و استخراج اقوال و عبارات اصوليان و پاسخ به اشكالات و تحرير محل نزاع در هر مبحث مى‌باشد.
گزارش محتوا
شارح، بعد از نقل عبارت صاحب معالم در تعريف اجتهاد از نظر لغوى و اصطلاحى، ابعاد اين تعريف را با تبيين مفاهيم و توصيف‌گرهايى مانند استفراغ الوسع، ظن و تحصيل ظن و حكم شرعى روشن ساخته است. در ذهنيت صاحب معالم، ظاهرا دفاع از انسداد و حجيت مطلق ظن وجود دارد، زيرا تحصيل ظن، به‌طور كلى، هدف و وظيفه مجتهد است. شارح به تفصيل اشكالات اين تعريف و اهميت قيود و صفات مطرح شده را بررسى كرده و پاسخ داده است، سپس ادله اخباریان را در عدم مشروعيت اجتهاد و اقوال مختلف آنها بررسى و رد نموده است.
مسئله ديگر، عدم جواز تقليد توسط مجتهد مطلق است، اما اينكه آيا مجتهد متجزى نيز بى‌نياز از تقليد است يا نه؟ وى، با گشت و گذار در اقوال، ابعاد اين موضوع را كنكاش كرده است. در ادامه، به تفصيل از اجتهاد متجزى و دلايل مخالفان و موافقان آن بحث شده است. مبحث بعدى به شرايط اجتهاد، علومى كه مقدمه رسيدن به اجتهاد قرار مى‌گيرند و ارتباط هر كدام از علوم اسلامى با علم اصول، اختصاص يافته است.
در موضوع بعدى از تخطئه و تصويب، بحث و جوانب آن بررسى شده است. به‌طور معمول اين مبحث به اصابت و عدم اصابت رأى مجتهد با واقع و نفس الامر مرتبط است و به احكام شرعى اختصاص دارد، اما در اين كتاب، به تفصيل از تصويب و تخطئه در مسائل عقلى، مسائل اصولى، عقليات فرعى، شرعيات ضرورى و در موضوعات خارجى بحث شده است و مثال‌ها و ثمرات و نتايج اين مبحث ارزيابى شده است. مسئله تبدل رأى مجتهد، تحت عنوان «وجوب تجديد النظر و عدمه» مطرح شده است، سپس مبحث تقليد، احكام، مسائل و جنبه‌هاى نظرى تقليد و مناسبات آن با اجتهاد مطرح شده است.
مهم‌ترين مبحث، در بخش تقليد، بعد از ارائه تعاريف لغوى و اصطلاحى و دفاع از مشروعيت آن، به دو موضوع برمى‌گردد: يكى، موضوع تقليد و قلمرو آن و بررسى ادله و مبانى وجوب آن در فروع و احكام و نيز بحث از تقليد در عقايد و ديگرى، تقليد از اعلم و تبيين شرط اعلميت و ارتباط آن با ديگر شروط مربوطه مى‌باشد. در اين ميان، در مورد عدول از تقليد و جواز تبعيض در تقليد، تقليد از ميت و فروعات و احكام جزيى‌ترى هم بحث شده است. مباحث پايانى، به برخى از احكام مقلد، مانند جواز نقض فتوا اختصاص يافته است.
ويژگى‌هاى كتاب
- شارح، گاهى از مباحث اصولى خارج شده و احاديث و اخبار اخلاقى و نكات اجتماعى را طرح مى‌كند.
- پوشش دادن به اختلافات مربوط به نظريه انفتاح و انسداد باب اجتهاد.
- رد اقوال و نظريات اخباریان. نظريه‌هاى اخباریان با استناد به اقوال صاحب «الفوائد المدنية» بررسى و نقد شده و از مشروعيت اجتهاد و مكتب اصوليان دفاع شده است.
وضعيت كتاب
فهرست محتويات كتاب، در آخر آن ذكر شده است.