تطهیر اهل الزوایا من خبائث الطوایا
تطهير أهل الزوايا من خبائث الطوايا، تألیف عبدالوهاب بن احمد شعرانی (8/797-973ق)، مشتمل بر آداب عزلت‌‌گزینی صوفیان در زوایاست که ابتدا آداب شیخ و سپس آداب مریدان مطرح شده است. این اثر با تحقیق احمد فرید مزیدی منتشر شده است.
| تطهیر اهل الزوایا من خبائث الطوایا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شعرانی، عبدالوهاب بن احمد (نويسنده) مزیدی، احمد فرید (محقق) |
| ناشر | دارة الکرز للنشر و التوزيع |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 2012م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 9776156835 |
| موضوع | تصوف - آداب و اعمال - آداب طریقت - خانقاه - اخلاق عرفانی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 6ت7ش 289/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این اثر، نوزدهمین کتاب در ترتیب تألیفات عبدالوهاب شعرانی است که بعضی از علما تعداد آنها را سیصد اثر دانسته‌اند. در این کتاب از حیات اجتماعی و علمی داخل زاویه به اعتبار نقش و جایگاه آنها در قرن دهم و قبل و بعدش ازاین‌جهت که مؤسسه تعلیمی و تربیتی بوده، سخن رفته است. شعرانی همه حوادثی که در داخل آن نقش داشته را رصد کرده است؛ به‌عنوان مثال ذکر کرده که از شروط شیخ زاویه آن است که در آموزش تمامی علوم از فقه و اصول و عقاید و نحو و مانند آن، مریدان را کفایت کند. همچنان‌که آداب برخورد مرید با شیخ را در زاویه و نیز آداب با دیگران را ذکر کرده است. او این کتاب را در سال 967ق، در انتهای حیاتش نوشته است[۱].
در مقدمه کتاب، 87 اثر شعرانی و شرح حال و زمان و اسم و نسب و اخلاق او به‌اختصار مطرح شده است[۲].
کتاب آن‌گونه که شعرانی خود در ابتدای آن گفته، مشتمل بر هفت باب و خاتمه است. باب اول به جهت جایگاه شیخ و اینکه آداب فقرای زاویه از او ناشی می‌شود، به او اختصاص یافته است. بقیه ابواب تخصیصی در آنها نیست. خاتمه نیز در بیان فقرا و برادری و آداب ایشان است[۳].
نویسنده از جمله اسباب نگارش کتاب را رفتار بد و خصومت بعضی از فقرای زوایا با برخی دیگر و حتی با اساتید خویش و بالا گرفتن کار تا محکمه دانسته است؛ لذا این کتاب به‌منزله میزانی است تا با آن احوال خویش را به هنگامی که ناصحی نداشته باشند، وزن کنند[۴].
همان طور که ذکر شد باب اول کتاب با ذکر ویژگی‌های شیخ زاویه آغاز شده که باید به‌گونه‌ای بر علوم مختلف تسلط داشته باشد که فقرای زاویه را از دیگران بی‌نیاز کند؛ چراکه اختلاف مشرب برای فقرا مضر است و شیخ زاویه نباید در مشکلات علمی نیاز به دیگری داشته باشد و به همین جهت به شیخ الشیوخ ملقب است[۵]. دیگر ویژگی‌های شیخ زاویه با عبارت «من علامته یا من علامة كماله» به‌تفصیل ذکر شده است[۶].
در باب دوم نیز دیگر اخلاق شیخ زاویه ذکر شده است[۷]. در دیگر ابواب تا باب هفتم و آخر کتاب، آدابی که فقرای زاویه باید به آن متخلق باشند، مطرح شده است[۸].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.