ترمانینی، عبدالسلام
عبدالسلام تِرمانینی (۱۲۳۸-۱۳۰۵ق)، مفتی، ادیب و محدث شافعی حلب در قرن سیزدهم هجری بود. وی از خاندان ترمانینی بود که نسب به عبدالله بن مسعود صحابی میرساند و از عالمان و فقهای شافعی حلب در قرون سیزدهم و چهاردهم به شمار میآمدند.عبدالسلام در علوم مختلف تبحر داشت و در فن شعر و نثر مهارت بسیاری از خود نشان داد. وی در دانشگاه الازهر مصر تحصیل کرد و پس از بازگشت به حلب به تدریس و افتاء پرداخت.
| عبدالسلام ترمانینی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | عبدالسلام بن محمد بن عبدالکریم الترمانینی |
| نسب | منسوب به عبداللّه بن مسعود صحابی |
| نام پدر | محمد بن عبدالکریم |
| ولادت | ۱۲۳۸ق |
| محل تولد | حلب، سوریه |
| محل زندگی | حلب، قاهره |
| رحلت | ۱۳۰۵ق |
| خویشاوندان | احمد بن عبدالکریم (عمو)، محمد نورالدین بن عبدالکریم (عمو) |
| دین | اسلام |
| مذهب | شافعی |
| پیشه | مفتی، ادیب، محدث، مدرس |
| منصب | مفتی شافعی، مدرس مدرسة رحیمیّه و جامع اموی |
| اطلاعات علمی | |
| اجازه اجتهاد از | |
| دانشگاه | دانشگاه الازهر |
| علایق پژوهشی | حدیث، فقه، تاریخ، ادبیات |
| اساتید | |
| شاگردان | |
| برخی آثار | |
ولادت
عبدالسلام بن محمد بن عبدالکریم الترمانینی در اول رمضان سال ۱۲۳۸ هجری قمری در حلب به دنیا آمد.[۱] وی از خاندانی علمی بود که اصل آنان به قریه ترمانین در غرب حلب میرسید و نسبشان به عبدالله بن مسعود صحابی میرسید.[۲] پدرش محمد بن عبدالکریم از عالمان این خاندان بود.
تحصیلات
عبدالسلام علوم مقدماتی را نزد پدرش فراگرفت. در سال ۱۲۵۰ق به قصد ادامه تحصیل همراه پدرش به مصر رفت، اما در همان سال پدرش را از دست داد. وی در جامع الازهر به تحصیل علوم مختلف پرداخت؛ حدیث و تفسیر را از طنطاوی و علوم عقلی و نقلی را از شیخ احمد بهی فراگرفت. همزمان با تحصیل در الازهر، به تدریس نیز اشتغال داشت. پس از شانزده سال تحصیل و تدریس، در سال ۱۲۶۶ق با دریافت اجازه روایت از عموم علمای الازهر به حلب بازگشت.[۳]
فعالیتها
پس از بازگشت به حلب، با هدایت عمویش شیخ احمد در جامع صروی به تدریس پرداخت و پس از فوت عمویش، مدرس مدرسه رحیمیّه شد. بسیاری از علما از وی علم آموختند، از جمله شیخ احمد زویتینی، شیخ سعید سنکری، شیخ احمد کواکبی و شیخ عبدالله سلطان. پس از آن در جامع اموی به تدریس حدیث پرداخت. بزرگان و اعیان حلب، از جمله جمیل پاشا حاکم حلب، در درس حدیث او حاضر میشدند. عبدالسلام در فن شعر و نثر مهارت بسیاری داشت و قواعد فقهی و مطالب علمی و دینی را به نظم در میآورد.[۴]
وفات
عبدالسلام ترمانینی سرانجام در سال ۱۳۰۵ هجری قمری درگذشت.
آثار
ذخائر الآثار فی تراجم رواة الحدیث و الآثار
تذکرة الوعاظ لجمیل المعانی و الالفاظ در حدیث
لطف التعبیر علی شرح التحریر در فقه شافعی
رفع الخلاف والشقاق فی احکام الطلاق
دیوان شعر (که قسمت اعظم آن از بین رفته است)[۵]
پانويس
منابع مقاله
- کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج5، لبنان- بیروت، دار احیاءالتراث العربی
- کیانی فرید،«دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج7، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، چاپ دوم، 1378.