ترجمه قرآن (مرکز فرهنگ و معارف قرآن)
قرآن كريم ترجمه مركز فرهنگ و معارف قرآن، از جمله ترجمه‌هاى فارسى قرآن كريم است كه به موفقيت‌هایى چشمگير در برگردان واژه‌ها و انعكاس معانى آيات دست يافته و از حيث استوارى و روانى نثر، سهم بسزايى دارد.
| ترجمه قرآن (مرکز فرهنگ و معارف قرآن) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مرکز فرهنگ و معارف قرآن (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | قرآن کریم |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1385 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - ترجمه‌ها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 59/66 /م4 1387* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در مأخره ترجمه مركز، انگيزه ترجمه چنين بيان شده كه از آنجا كه مركز فرهنگ و معارف قرآن، ترجمه‌هاى موجود را «پيراسته از كاستى و نارسايى نيافت، بر آن شد تا با همكارى برخى متخصصان، ترجمه‌اى پارسى از قرآن كريم فراهم آورد كه هم از استحكام و استوارى محتوا و هم از زيبايى و شيوايى نثر و نگارش برخوردار باشد. اين كار در سال 1377ش، آغاز گرديد و به توفيق و عنايات خداى سبحان، پس از سه سال كوشش پيگير، پايان يافت».
هسته اصلى ترجمه، بر اساس تفاسير معروف شيعه و اهل سنت مانند: تبيان، مجمع البيان، الميزان، تفسير طبرى، كشاف التحرير و التنوير و... شكل گرفته است. چون تدوين اين ترجمه در اصل با هدف درج آن در تفسير راهنما بوده، طبعاً در برداشت‌هاى تفسيرى، نظر گروه تفسير مورد توجه قرار گرفته است تا ترجمه آيات با تفسير آنها هماهنگ باشد.
ترجمه هر متنى مى‌تواند به يكى از دو شكل صورت پذيرد: يا به‌صورت آزاد كه مترجم خود را در بند الفاظ، تعبيرات و ساختار متن محدود نسازد و با در نظر گرفتن مفهوم جمله و مراد گوينده، آن را در قالب زبان مقصد بريزد؛ يا به صورت مقيّد كه مترجم خود را به لفظ و تعبيرات و ساختار متن مقيد سازد و از اين ويژگى‌هاى متنى تخطى نكند، بلكه قالب‌هاى ساختارى متن را به ترجمه منتقل كند. البته ترجمه مقيد، گاه به‌صورت تحت‌اللفظى انجام مى‌پذيرد و گاه با حفظ نثر زبان مقصد و رعايت دستور زبان آن. در ترجمه قرآن نيز تقسيم‌هاى فوق قابل تصور است. گرچه عظمت متن وحيانى قرآن كريم و اهميت و دشوارى ترجمه آن سبب شده است كه تاكنون كمتر كسى به ترجمه آزاد روى بياورد و به همين جهت در طول چهارده قرن گذشته، ترجمه‌هاى قرآن، اعم از خطى و چاپى، همه به‌صورت تحت‌اللفظى انجام شده و حتى يك واو و فاء از آن در ترجمه اسقاط نشده است؛ ليكن در نيم قرن اخير، بازگرداندن قرآن از حالت تحت‌اللفظى بيرون آمده و غالباً ً - به‌ويژه در يكى دو دهه اخير - به سمت نثر معيار و متعارف گراييده است. ترجمه متين و امين مركز نيز با مراعات امانت و مطابقت و رعايت نثر معيار و امروزين صورت گرفته است؛ يعنى در حقيقت چيزى از متن در ترجمه كاسته نشده و معانى آيات با حفظ ساختار نص وحيانى قرآن، در عين رعايت ساختار و ويژگى‌هاى زبان فارسى منعكس گرديده است. در اين ترجمه اصول و مبانى ويژه‌اى مورد توجه بوده كه به مهم‌ترين آنها اشاره مى‌شود:
- در ترجمه واژه‌ها، معانى اصلى واژه مورد توجه بوده و از ذكر لازم معنا يا مراد تفسيرى به‌جاى آن پرهيز شده است.
- تأكيد در زبان فارسى همانند عربى، از جايگاهى ويژه برخوردار است؛ ازاين‌رو ادات تأكيد به‌نوعى در ترجمه منعكس شده است، مگر آنكه ادات تأكيد صرفاً براى پيوند دادن مفردات كلام به يكديگر باشد، مانند مواردى كه «إنّ» پس از ماده «قول» و مشتقات آن قرار گرفته كه ترجمه آن در زبان فارسى به‌صورت تأكيد مقتضى ندارد.
- حذف مبتدا، خبر، جزاى شرط و مانند اينها در زبان عربى، متداول است و قرآن نيز از اين قاعده مستثنا نيست. در اين ترجمه، براى وضوح مطلب، مواردى كه اظهار محذوف مورد نياز بوده، محذوف آورده شده و اين‌گونه محذوف‌ها در ترجمه ميان دو قلاب قرار گرفته است.
- توضيحات واژه‌ها يا تعبيرهاى نيازمند به توضيح، ميان پرانتز آمده است.
- در سراسر ترجمه، توضيحات تفسيرى فراوانى برگرفته از تفاسير، به اقتضاى عبارات متن آيه آورده شده كه تمامى آنها براى تفكيك ترجمه از افزوده تفسيرى، ميان دو قلاب قرار گرفته است.
- افزوده‌هاى تفسيرى و محذوف‌هایى كه ميان دو قلاب قرار گرفته، بعد به‌گونه‌اى تنظيم شده است كه ساختار عبارتى ترجمه را مختلف نمى‌كند و نظم كلام - چه با ملاحظه محتواى قلاب‌ها و چه با حذف آنها - همچنان محفوظ است.
- يكسان‌سازى تعبيرات مشابه قرآن در ترجمه، مورد توجه بوده و تا حد امكان رعايت شده است.
منابع مقاله
برگرفته از سخنى درباره اين ترجمه، مأخره‌ى ترجمه مركز فرهنگ و معارف قرآن كريم.