تذكرة الموضوعات (ابن قیسرانی)
تذكرة الموضوعات، نوشته ابوالفضل محمد بن طاهر بن احمد مقدسی (507-448ق) محدث و نویسنده صوفی‌مسلک است. او حدیث‌هایی را که کذبه، مخرجان، ضعیفان و متروکان روایت کرده‌اند و در گفتگوهای روزانه مسلمانان بر زبان ایشان جاری است، گردآوری نموده و به‌ترتیب حروف الفبا فهرست کرده است[۱]. این اثر با تصحیح و پاورقی‌های سید محمدامین خانجی کتبی عرضه شده است.
| تذكرة الموضوعات (ابن قیسراني) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن قیسرانی، محمد بن طاهر (نويسنده) خانجی، محمد امین (مصحح) |
| ناشر | مطبعة السعادة |
| مکان نشر | مصر |
| سال نشر | 1323ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | الف2ت4 144/4 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده در روش خود، بخشی از حدیث منسوب به پیامبر(ص) را می‌آورد. سپس، درباره آن داوری می‌کند؛ او از این عبارت‌ها و واژه‌ها در نقد راویان بهره گرفته است: «كان يضع الحديث»، «هو متروك الحديث و هو متروك»، «هو ضعيف»، «هو يروي الموضوعات عن الثقات»، «أجمعوا علی ضعفه»، «هو كذّاب»، «يروی الأباطيل عنه»، «هو ممن يخطیء و لا يُحتَجّ به»، «كان يأتي عنهم بالعجائب»، «هو مشهورٌ بالرفع»، «شديد الحمل عليه»، «ليس بشيء في الحديث»، «هو دجّال»، «كان يقلب الأخبار و يسند الموقوف»، «فيه لا يحتجّ به»، «هو من غلاة الروافض»، «لا شك في وضعه»، «هو منكر الحديث»، «كان يقلب الأحاديث»، «هو ضعيف يأتي بالمعضلات»، «هو غير حجة»، «يحدث بالمناكير»، «يقلب الأسانيد» و...[۲].
محقق، نشانی برخی روایات را به محدثان دیگر و کتاب‌هایشان در پاورقی‌ها اسناد داده است[۳].
این اثر از مقدمه و فهرست منابع و موضوعات بی‌بهره است. شایان ذکر است که کتاب دیگری با عنوان تذكرة الموضوعات اثر محمد بن طاهر بن علی هندی معروف به فتنی (درگذشته 986ق) از علمای حنفی‌مذهب گجرات هند وجود دارد که در عنوان کتاب و نام نویسنده شباهتی با این اثر و نام مؤلف دارد.
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.