تحفة الدهر
تحفة الدهر، با نام کامل «تحفة الدهر في نسب الأشراف بني‌‌بحر و نسب من حقق نسبه و سيرته من أهل العصر»، از آثار نسب‌شناس قرن یازدهم هجری قمری، محمد بن طاهر بن ابوالقاسم بحر (1002-1083ق) است که به تبارشناسی بحریان و دیگر معاصران نگارنده می‌پردازد و حوادث مهم تاریخی و طبیعی سال‌های 1006-1072ق، در یمن و عربستان را گزارش می‌کند. این کتاب را پژوهشگران معاصر، عبدالله محمد حبشی و حسنی محمد دیاب تحقیق کرده‌اند.
- یادآوری: گفتنی است که نام محقق دوم در روی جلد کتاب، به‌صورت دیاب ثبت شده، ولی در صفحه اول: ذیاب آمده است و با تأسف، جستجو برای یافتن اطلاعاتی در این مورد و تصحیح آن به نتیجه نرسید.
| تحفة الدهر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بحر، محمد بن طاهر (نويسنده)
ذیاب، حسنی محمد (محقق) حبشی، عبدالله محمد ( محقق) |
| ناشر | مرکز زايد للتراث و التاريخ |
| مکان نشر | امارات - العین |
| سال نشر | 1425ق - 2004م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 9948-06-109-8 |
| موضوع | اعراب - یمن - نسب نامه - قبایل و نظام قبیله‌ای - یمن - نسب نامه - یمن - تاریخ - سال شمار - یمن - سرگذشت نامه - یمن - شاهان و فرمان روایان |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ی85 ب3 247 DS |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- محققان با تأکید بر آنکه نویسنده به بررسی حوادث تاریخی پرداخته و تبارشناسی اجدادش و «والیان اروام»، یعنی ترکان حاکم بر یمن و حجاز را نیز معرفی کرده و سیره امامان یمنی و سادات دانشور را، از آغاز قرن یازدهم قمری تا پایان دهه هفتم آن، گزارش داده، افزوده‌اند: نگارنده به بیان وقایع تاریخی بسنده نکرده، بلکه اتفاقات طبیعی و فلکی مانند زلزله در یمن و هجوم ملخ‌ها را هم آورده و همچنین قریحه شعری خودش را نیز با مطرح کردن اشعاری در رثای استادانش مانند «محمد بن عمر حشیبری» و «علی بن احمد مدنی حشیبری»، آشکار ساخته است[۱].
- محققان همچنین شرح حال مختصر و تبارنامه محمد بن طاهر بن ابوالقاسم بحر و اسامی آثار علمی او را نیز ذکر کرده‌اند[۲].
ساختار و محتوا
در این اثر، مباحث مختلفی مطرح شده است، از جمله: حوادث تاریخی و طبیعی سال‌های 1006-1072ق به‌ترتیب زمانی، نسب‌های هاشمیان و فاطمیان و سادات اشراف بنی‌قدیمی، بنی‌شجر و...، تبارنامه امیران بنی‌وهاس و...
نمونه مباحث
- و فيها نزلت الأمطار و سالت الأودية و الحمد لله[۳]؛ یعنی: در این سال (1072ق)، از آسمان باران بارید و آب در مسیل‌ها جاری شد و ستایش برای خداست.
- نویسنده، تبارنامه هاشمی‌ها و فاطمی‌ها را جداگانه و به‌عنوان ملحق به نقل از تحفة الزمن في تاريخ اليمن، از آثار بدرالدین ابوعبدالله حسین بن عبدالرحمن بن محمد اهدل یمنی (درگذشته 855ق) آورده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.