تحرير القواعد المنطقية
تحرير القواعد المنطقية في شرح الرسالة الشمسيّة، تأليف قطب‌الدين محمد بن محمد رازى (766/776ق)، از جمله شروح عربى كتاب الرسالة الشمسيّة نجم‌الدين على كاتبى قزوينى (متوفى 675ق) است. اين كتاب به درخواست غياث‌الدين محمد وزير سلطان ابوسعيد بهادرخان در سال 728ق، نگارش شده است.[۱]در ذيل صفحات كتاب نيز حاشيه سيد شريف جرجانى (متوفى 816ق) ارائه شده است.
| تحریر القواعد المنطقیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاتبی قزوینی، علی بن عمر (نویسنده)
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد (شارح) جرجانی، علی بن محمد (حاشيه نويس) بیدارفر، محسن (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | حاشيه كوچك |
| ناشر | بيدار |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 2 |
| موضوع | کاتبی قزوینی، علی بن عمر، ۶۰۰- 675ق. الشمسیه فی القواعد المنطقیه - نقد و تفسیر
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، - 776ق. تحریر القواعد المنطقیه فی شرح الشمسیه - نقد و تفسیر منطق - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | CB 66 /ع4 ک72052 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كتاب به شيوه «قال - أقول» نگارش شده؛ بدين ترتيب كه نویسنده با لفظ «قال» بخشى از عبارت كاتبى را به‌طور كامل آورده و پس از آن با لفظ «أقول» به شرح و توضيح آن پرداخته است.
اين كتاب، ثمره فعاليت علمى سه تن از معروف‌ترين حكما و علماى منطق بوده و لذا مورد توجه مدرسين و محققین اين فن قرار گرفته است. اين افراد عبارتند از:
- ماتن: نجم‌الدين كاتبى قزوينى، معروف به دبيران؛
- شارح: قطب‌الدين رازى، شاگرد كاتبى به يك واسطه؛
- محشّى: سيد شريف جرجانى، شاگرد شارح و مؤلف كتاب «صرف مير» و «الكبرى في المنطق» است.[۲]
محقق در ابتداى كتاب، شرح حال، فعالیت‌های علمى و تأليفات هريك از اين افراد را شرح داده و در آخر به معرفى رساله شمسيّه و حواشى و تعليقات آن پرداخته است.[۳]
بنا بر گزارش حاجى خليفه، مير سيد شريف حاشيه بر تحرير القواعد را كه به «حاشيه كوچك» معروف است، در سال 753؛ يعنى 63 سال پيش از فوتش به پايان رسانده كه صحيح به نظر نمى‌رسد. جرجانى بيشتر بر مبحث «تصورات» كه از مباحث فصل اول كتاب است، حاشيه زده و علاوه بر توضيح مطالب، بعضاً به تصحيح متن نيز پرداخته است. بر حاشيه مير سيد شريف، حواشى بسيارى نوشته شده است. برخى از حاشيه‌نويسان اين اثر عبارتند از: جلال‌الدين دوانى، عبدالعلى لكهنوى، عبدالحكيم سيالكوتى و عصام‌الدين اسفراينى.[۴]
فهرست مطالب و اعلام كتاب و منابع مقدمه محقق در پايان كتاب ذكر شده است.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه محقق و متن كتاب.
- شكيبانيا، مهدى؛ پورجوادى، رضا، كتاب‌شناسى مير سيد شريف جرجانى (گرگانى)، نشريه معارف، آذر - اسفند 1381، شماره 57.