تاریخ حدیث مکتوب شیعه در دوران نخستین

تاریخ حدیث مکتوب شیعه در دوران نخستین، تألیف عباس مفید (متولد 1359ش)، با رویکرد توجه به ویژگی‌های خاص تدوین و انتقال میراث حدیثی شیعه، که کمتر در کتب تاریخ حدیث مورد بحث و بررسی قرار گرفته، به رشته تحریر درآمده است.

تاریخ حدیث مکتوب شیعه در دوران نخستین
پدیدآوران	مفید، عباس (نويسنده) مؤسسه معارف اهل البیت علیهم‌السلام (سایر)
سال نشر	1399ش
چاپ	1
شابک	‎978-622-968174-9
موضوع	احادیث شیعه - تاریخ - محدثان شیعه - حدیث
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	2ت7م 128 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

کتاب، مشتمل بر سه بخش و دو پیوست است. در بخش اول، با سرآغاز حدیث در میان شیعیان آشنا می‌شویم. از تلاش‌های جسته و گریخته یاران امیرالمؤمنین(ع) در ثبت آثار علوی سخن گفته تا آنکه در عصر امام باقر و امام صادق(ع) با نهضتی فراگیر در نگارش احادیث امامان مواجه می‌شویم. انواع مختلف مکتوبات راویان و محدثان نیز پدیده دیگری است که در این بخش مورد بررسی قرار گرفته است.

در بخش دوم، چگونگی تبادل مکتوبات و گسترش جغرافیایی آن مورد بررسی قرار گرفته است. در روزگاری که صنعت چاپ و دیگر رسانه‌های جمعی وجود نداشته، نگاشته‌های اصحاب امامان چگونه منتقل شده است و در بستر پراکنده جامعه شیعه گسترش یافته است؟ در این بخش با پدیده انتقال کتاب‌محور احادیث و آثار آن آشنا می‌شویم.

گرچه انتقال مکتوب حدیث به‌مراتب از انتقال شفاهی اطمینان‌آورتر است، اما خود چالش‌هایی را به دنبال دارد که اختلاف نسخ و کشف اعتبار آنها یکی از مشکلات است. از سوی دیگر پدیده جعل حدیث و دست ‌بردن در نگاشته‌های حدیثی نیز چالشی جدی در تاریخ حدیث است. این دو در کنار عرضه حدیث بر امامان و نیز پیشینه مکتوب جوامع روایی، محورهای تشکیل‌دهنده بخش سوم هستند که بستری برای فهم اصالت و اعتبار میراث حدیثی شیعه خواهد بود.

در پایان کتاب دو پیوست پیش‌ روی خوانندگان قرار داده شده است؛ در پیوست نخست، با نام «ادعاهای ناهمسو با واقعیت‌های تاریخ حدیث شیعه»، با توجه به آنچه که در بخش‌های سه‌گانه کتاب ذکر شده، نظرات چهار تن از حدیث‌پژوهان معاصر که چندان با واقعیت‌های تاریخ حدیث شیعه هم‌جهت نیست، به چالش کشیده شده است. پیوست دوم نیز به فعالیت‌های حدیثی دو زیرگروه اعتقادی و بزرگ شیعه (به معنای اعم آن) یعنی فطحیه و واقفیه اختصاص یافته است.

به جهت تبیین ویژگی‌های کتاب و اشاره به تفاوت‌های آن با کتب تاریخ حدیث موجود، در انتهای مقدمه، چند کتاب از مشهورترین و شاخص‌ترین کتب تاریخ حدیث معاصر، در مقایسه‌ای محتوایی با کتاب حاضر مورد بررسی قرار گرفته‌اند.‏

منابع مقاله

مقدمه کتاب.