تاريخ الشيخ أحمد بن محمد المنقور

تاريخ الشيخ احمد بن محمد المنقور اثر احمد بن محمد منقور (1123- 1044ق)، تاريخ سرزمين نجد و بلاد اطراف آن مى‌باشد كه به زبان عربى و در قرن يازدهم هجرى نوشته شده است.

تاریخ الشیخ أحمد بن محمد المنقور
پدیدآوران	خویطر، عبدالعزیز بن عبدالله (نویسنده)
ناشر	المملکة العربیة السعودیة، الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة
مکان نشر	ریاض - عربستان
سال نشر	1419 ق
چاپ	2
شابک	‎9960-660-74-5
موضوع	نجد - تاریخ نجد - تاریخ - سال شمار نجد - سرگذشت‌نامه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏DS‎‏ ‎‏24‎‏7‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏3‎‏م‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

كتاب، مشتمل بر دو مقدمه از «سلمان بن عبدالعزيز» و محقق، يك تمهيد از محقق بوده و اتفاقات تاريخى، به صورت سالشمار تنظيم شده است.

مؤلف، در بيان مطالب و مباحث، از برخى اشعار عربى استفاده نموده است.

گزارش محتوا

محقق كتاب، «عبدالعزيز بن عبدالله خويطر» در يك تمهيد و مقدمه، مطالب با اهميتى پيرامون تاريخ نجد، كتاب و موضوع آن، مصادر كتاب و مؤلف بيان نموده است.

پس از آن، شرح مختصرى از زندگى مؤلف كه شامل نسب وى، فرزندان، سفرها، تحصيل، اساتيد، شاگردان، وضعيت معيشت و وفات اوست، ذكر شده است.سپس تعريف مختصرى از كتاب و موضوع آن بيان شده و نسخه‌هاى خطى كتاب به صورت كامل، مورد بررسى قرار گرفته است.

متن كتاب، مشتمل بر بيان تاريخ بسيار مختصرى از سرزمين نجد و بلاد آن، حوادث و رخدادهاى نجد، معرفى نواحى جنگى، مناطق عمرانى و زراعتى و اخبارى پيرامون مناطق اطراف نجد و بلاد آن از سنه 1044ق تا پايان سنه 1123ق مى‌باشد.

اولين سالى كه در كتاب بيان شده، سنه 1044ق است و مطلب ابتدايى كه ذكر شده، قتل محمد بن عثمان بن عبدالرحمن است.

نویسنده در برخى موارد، حوادث سالى را بيان نكرده است مثلاًبعد از سال 1044ق، به بيان مطالبى در مورد سال 1047ق پرداخته است. هم‌چنين برخى حوادث را بسيار مختصر و وقايع بعضى سال‌ها را مفصل ذكر نموده است.

از جمله وقايع، عبارتند از اين‌كه در سال 1049ق، قاضى رياض «شيخ احمد بن ناصر» فوت نمود و در سال 1051ق ظلمت و تاريكى بسيار بزرگى رخ داد، چنان‌كه مردم خيال كردند خورشيد پنهان شده است. اين واقعه باعث هراس مردم گرديد.

برخى از وقايعى كه در سنه 1102 بيان شده عبارت است از: وقوع طاعون و وباى بزرگ در شهر بصره؛ مرگ شقير و پسرش عبدالله؛ فوت سلطان سليمان و متولى شدن برادرش احمد؛ مرگ جاسر بن ماضى؛ قتل مرخان.

آخرين سالى كه در كتاب بيان شده، سنه 1123 هجرى است. واقعه مهم اين سال، سرماى شديدى بود كه به مزارع رسيد و هم‌چنين ذكر شده كه حمله ملخ به مزارع، باعث نابودى آن‌ها شد.

برخى از حوادثى كه مؤلف در سال‌هاى مختلف بيان نموده است، به اين شرح است:

سال 1048ق فتح بغداد توسط سلطان سليمان؛ سال 1079ق وفات شيخ سليمان بن على و مادرش؛ سال 1095ق قتل سطو بن عبدالله؛ سال 1105ق قتل اولاد ابن يوسف در آتش؛ سال 1121ق فوت منصور بن جاسر با عده‌اى از مردم در اثر بيمارى مسرى.

وضعيت كتاب

فهرست مطالب و موضوعات، مراجع، اعلام، شهرها، اماكن، نواحى و برخى اسماء ديگر، در پايان كتاب آمده است. محقق، توضيحات، منابع و اختلاف نسخ را در پاورقى ذكر نموده است. قبل از شروع متن، نمونه‌اى از نسخ خطى كتاب آورده شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.