بصائر الدرجات في فضائل آل محمد(ص)
بصائر الدرجات في فضائل آل محمد(ص) نوشته محمد بن حسن صفار (متوفای 290ق) از علماى شيعه اماميه و صحابى امام حسن عسکری(ع) است كه درباره شناخت ائمه و خصوصيات امام نوشته شده است.
| بصائر الدرجات في فضائل آل محمد(ص) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کوچه‌باغی، محسن بن عباسعلی (مصحح) صفار، محمد بن حسن (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | فی فضائل آل محمد(ص) |
| ناشر | مکتبة آیت‌الله المرعشي النجفي(ره) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1404 ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | ائمه اثناعشر - فضایل - احادیث
احادیث شیعه - قرن 3ق. چهارده معصوم - فضایل - احادیث صفار، محمد بن حسن، - 290ق. - سرگذشت‌نامه علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - فضایل - احادیث |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 36 /ص7ب6 1300 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
محتواى كتاب
كتاب بصائر الدرجات مشتمل بر 1881 حديث مى‌باشد كه در ده بخش تنظيم شده و هر بخش حدوداً شامل بيست باب است. عناوين برخى بخش‌ها (اجزاء) عبارتند از: ارزش علم و اينكه علماى حقيقى، آل محمد عليهم‌السلام هستند، مقام و منزلت ائمه، ائمه وارث علم انبيايند، ودايع پيامبر نزد ايشان است، اسم اعظم و علم الكتاب نزد آنهاست، از مرگ شیعیان خبر دارند، علومى كه پيامبر به على(ع) آموخت، فرق پيامبران با ائمه.
با آنكه اين اثر قدمت زيادى دارد ليكن فصل‌بندى خوبى بر تمام آن حاكم است و مؤلف، عناوين متعددى را براى ابواب انتخاب كرده و در مواردى كه عنوانى براى روايات نياورده، آن را ذيل «باب نادر» آورده است. يكى از ويژگى‌هاى اين كتاب آن است كه مؤلف آن، همه اسناد روايات خود را به طور كامل ذكر مى‌كند. اما وى درباره روايات هيچ‌گونه اظهار نظرى ندارد و فقط به نقل آنها پرداخته است.
اين اثر مشتمل بر روايت عجيبى درباره مقامات امامان شيعه و گستره علم آنان است. به گونه‌اى كه برخى روايت آن را غاليانه مى‌دانند. البته دسته‌اى از همين روايات در كتبى چون كافى نيز آمده است، ليكن صفار مطالب بيشترى در اين زمينه نقل كرده است. مامقانى در تنقيح المقال به نقل از علامه مجلسى مى‌نويسد: شايد علت آنكه ابن الوليد استاد شيخ صدوق، بصائر الدرجات را روايت نكرده است (چنانكه نجاشى و طوسى در فهرست خود به اين نكته اشاره كرده‌اند) مطالب غلوّ آميز آن در شأن ائمه باشد. با اين حال بصائرالدرجات از كتب معتبر و كهن شيعه به شمار مى‌رود كه از زمان نگارش تا كنون پيوسته مورد توجه علما و بزرگان قرار داشته و بسيار به آن استناد نموده‌اند؛ چنانكه مرحوم كلينى در كتاب كافى، شيخ حر عاملى در كتاب وسائل الشيعه و علامه مجلسى در بحار الانوار از آن نقل كرده‌اند.
صفار دو كتاب كوچك و بزرگ با اين نام داشته كه در اين زمان فقط نسخه بزرگ آن در اختيار ماست و گويا مؤلف با افزودن مطالبى بر بصائر صغير، بصائر كبير را نوشته است.
اين اثر تا سالهاى طولانى، فقط يك چاپ داشت و در سالهاى اخير چاپ ديگرى از روى همان نسخه انجام شده است. در عين حال اهميت اثر سبب شده مراكز حديثى، چاپ تحقيق آن را در دستور كار خود قرار دهند.
قابل ذكر است كه سعد بن عبدالله اشعرى قمى (معاصر صفار) نيز كتابى با همين عنوان داشته كه به دست ما نرسيده ولى بخشى از آن در كتاب مختصر البصائر حلى آمده است.