برزونامه (بخش کهن)

برزونامه كتابى است به زبان فارسی، سروده شمس‌الدين محمد كوسج از شاعران قرن هشتم كه در آن به بيان سرگذشت برزو، پسر سهراب به صورت منظوم مى‌پردازد. سرگذشت برزو، به گواهى دست‌نويس‌هاى نسبتاً فراوان آن، از داستانهاى مردم‌پسند بوده است چنانكه برخى از نسخه‌برداران از قرن نهم به بعد، بخشى از آن را به دست‌نويسهایى از شاهنامه الحاق كرده‌اند.

برزونامه (بخش کهن)
پدیدآوران	نحوی، اکبر (مقدمه‌نویس و مصحح) کوسج، شمس‌الدین محمد (سراينده)
ناشر	مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1387 ش
چاپ	1
شابک	‎978-964-8700-62-6
موضوع	شعر فارسی - قرن 8ق. شعر فارسی - قرن 8ق. - تاریخ و نقد
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏PIR‎‏ ‎‏5600‎‏ ‎‏/‎‏ب‎‏4‎‏ ‎‏1387*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

كتاب مشتمل بر مقدمه‌اى مبسوط به قلم محقق آقاى اكبر نحوى و متن برزونامه است. مقدمه در سه بخش تدوين شده است كه عبارت است از: تاريخچه تدوين حماسه ملى ایران، معرفى برزونامه، نسخه‌هاى برزونامه و روش تصحيح؛ متن كتاب نيز از 25 عنوان تشكيل شده كه برخى از عناوين از محقق كتاب است.

گزارش محتوا

برزونامه منظومه حماسى بزرگى است كه درباره جنگها و هنرنمايى‌هاى برزو، فرزند سهراب در 4200 بيت سروده شده است.

برزو پسر سهراب است كه پس از مرگ سهراب از شهرو زاده مى‌شود و در جوانى بى‌آنكه به نژاد خود آگاه باشد به تحريك افراسياب با سپاهى عظيم به ایران مى‌آيد و با نياى خود رستم نبرد مى‌كند. سرانجام در يكى از نبردها نژادش شناخته مى‌شود و جنگ و ستيز به صلح و دوستى مى‌انجامد.

كتاب حاضر بخش كهن اين منظومه است كه در بين منظومه‌هایى كه بعد از شاهنامه سروده شده‌اند، موفق‌تر بوده است به‌طورى كه از قديم بخشى از آن را وارد نسخه‌هایى از شاهنامه كرده‌اند.

برزونامه در اصل دو منظومه جداگانه درباره داستانهاى برزو بوده كه هر بخش از آن توسط شاعرى به نظم درآمده است. گويا در قرن دهم هجرى، شخصى اين دو بخش را به يكديگر پيوند مى‌دهد و از آن داستانى بلند به وجود مى‌آورد.

بخش كهن اين اثر-كه در اين برنامه آمده، منظومه‌اى به تمام معنا حماسى است و در قديم بسيار مورد اقبال و توجه مردم بوده است اما به رغم اين توجه و اقبال، در ميان محققان ایرانى و خاورشناسان چنانكه بايد شناخته شده نيست و اظهارنظرهاى نادرست درباره آن از ديگر منظومه‌هاى حماسى بيشتر است.

خطوط اصلى بخش كهن برزونامه از اين قرار است:

1. ازدواج سهراب با شهرو در منطقه كوهستانى شنگان، حركت سهراب به سوى ایران.
2. تولد برزو، پرداختن او به برزى‌گرى در بزرگسالى.
3. آمدن افراسياب به شنگان و آشنا شدن او با برزو.
4. برانگيختن افراسياب برزو را به جنگ با ایرانیان.
5. آمدن برزو به جنگ با ایرانیان و شكست ایرانیان.
6. نبرد دوم و شكست دوباره ایرانیان و به اسيرى رفتن طوس و فريبرز.
7. رفتن رستم به سپاه توران و آزاد كردن پهلوانان ایران.
8. آمدن رستم به جنگ برزو و شكستن بازوى رستم و...

وضعيت كتاب

كتاب مشتمل بر پاورقى‌هایى به قلم محقق و در انتها، نمايه كسان و جايها و نيز فهرست منابع به همراه چكيده انگليسى مقدمه محقق است.

منابع مقاله

1. مقدمه محقق.
2. خطیبى، ابوالفضل، فرهنگ آثار ایرانى-اسلامى، ج1، ص431.