بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع
بدائع الصنائع في ترتیب الشرائع اثر علاءالدین ابوبکر بن مسعود قاشانی (کاسانی) حنفی (متوفی 587ق)، کتابی جامع در فقه استدلالی حنفی است.
| بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | علاءالدین کاشانی، ابوبکر بن مسعود (نويسنده) مکتب البحوث و الدراسات (اشراف) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع |
| ناشر | دار الفکر |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | فقه حنفی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 7 |
| کد کنگره | /ع8ب4 172/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
قاسانی از فقهای نامور حنفی قرن ششم و شاگرد علاءالدین سمرقندی (متوفی 539)، مؤلف «تحفة الفقهاء» بود و بدایع الصنایع را به اقتفا و پیروی از استادش تألیف کرد. او در ابتدای کتابش، پس از بیان ارزش و جایگاه علم فقه و اشاره به اینکه برخی مفسران مراد از «حکمت» را در قرآن، فقه دانسته‌اند، توضیح داده است که از فقهای پیشین، آنانکه کتاب نوشته‌اند، هیچکدام به اندازه استادش علاءالدین سمرقندی به ترتیب مباحث توجه نکرده‌اند و چون هدف از تألیف کتاب، نزدیک کردن مطالب علمی به ذهن خواننده و آسان کردن دستیابی او به مباحث است، باید محتوای کتاب با طبیعت و مقتضیات درونی آن علم سازگار باشد، یعنی دسته‌بندی مباحث بر اساس منطق انجام گیرد، قواعد و مبانی علم شناسانده و مسائل و مباحث بر پایه آنها شرح داده شود[۱].
قاسانی، سپس با تقدیر از استادش، می‌گوید که از نظر دقت در ترتیب مباحث، روش او را پیش گرفته و بدایع الصنایع را با نظم و ترتیب مناسب تألیف کرده است و چون ترتیب‌بندی مباحث نو و کتاب حاوی نکات بدیع بوده، آن را بدایع الصنایع نامیده است. با اینهمه ملاک او در ترتیب مباحث چندان روشن نیست و هیچجا درباره آن توضیح نداده است؛ حتی به نظر می‌رسد که برخی مباحث در جای مناسب قرار ندارندـ برای نمونه، مبحث «اَیْمان» (سوگندها) را در فاصله مبحث نکاح و طلاق آورده و حال آنکه آن دو از یک مقوله‌اند و با چند مبحث بعدی، چون رضاع و نفقه و حضانت، در یک مقوله (حقوق خانواده) رده‌بندی می‌شوند؛ یا در بحث اجاره، که از مقوله عقود (قرارداد) است، مباحث احکام صید، خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، نذر و شکار را آورده، سپس به بیع و بسیاری از معاملات پرداخته است.
این کتاب در مقایسه با آثار پیشین، از جمله «مبسوط شمس الائمة» سرخسی و «تحفة الفقها»ی سمرقندی، نشانه پیشرفت در ترتیب‌بندی موضوعی مباحث فقه است؛ با این حال بسیاری از تراجم‌نویسان و کتاب‌شناسان آن را شرح تحفة‌الفقهاء دانسته‌اند[۲].
پانویس
منابع مقاله
طارمی، حسن، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، 1375.