بانوگشسپ‌نامه

بانوگشسپ‌نامه ، با مقدمه، تصحیح و توضیح روح‌انگیز کراچی (متولد 1333ش)، روایتی منظوم از زندگی بانو گشسپ دختر رستم و نبردهای پهلوانانه اوست.

بانو گشسپ نامه
پدیدآوران	مؤلف ناشناخته (نويسنده) ک‍راچ‍ی‌، روح‌ان‍گ‍ی‍ز (مصحح) ک‍راچ‍ی‌، روح‌ان‍گ‍ی‍ز (مقدمه‌نويس)
ناشر	پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1382ش
چاپ	1
موضوع	منظومه‌‎های حماسی - قرن 5ق. - شعر فارسی - قرن 5ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR ۴۶۱۶/ب۲
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

انگیزه تصحیح

تصحیح این اثر، از دید علمی به‌منظور بازشناسی زبان و ادبیات سده‌های پیشین و فرهنگ و هویت ملی انجام شده است.

ساختار

کتاب، شامل: پیشگفتار، تبارنامه، قصه بانوگشسب‌نامه، پاره‌های گردنده، نمایه‌ها و کتابنامه است.

سراینده منظومه

سراینده این منظومه، ناشناس است و هیچ حدس و گمانی نیز در این‌بار ه وجود ندارد؛ زیرا در هیچ‌یک از نسخ، نامی از سراینده و یا کاتب وجود ندارد و در مآخذی که از این منظومه یاد شده، نام سراینده آن ذکر نشده است .

سبک نگارش

1. پیروی از سبک خراسانی: منظومه‌های دوران ساسانی، غزنوی و سلجوقی به‌لحاظ ادبی و ساختاری از شیوه شعر خراسانی تبعیت می‌کند .
2. ساده و روان بودن.
3. استفاده از واژگان کهن فارسی.
4. استفاده نادر از واژگان، ترکیبات و اصطلاحات عربی.
5. وزن عروضی بحر متقارب: منظومه در وزن «فعولن فعولن فعولن فعل» سروده شده است که از اوزان رایج در حماسه ملی ایران است .

اهمیت کتاب

ظاهراً «بانوگشسپ‌نامه» تنها حماسه ملی ایران زمین است که پهلوان‌بانویی، قهرمان قصه است و در وصف جنگاوری‌هایش منظومه‌ای حماسی سروده شده است .

گزارش محتوا

پیشگفتار: این بخش، به اهمیت ادبیات حماسی در بازتاب دلاوری‌ها، افتخارات و آرزوهای دیرینه یک ملت می‌پردازد و «بانوگشسپ‌نامه» را به‌عنوان یک منظومه حماسی معرفی می‌کند که به زندگی، رسوم و نبردهای پهلوانانه بانوگشسپ، یک قهرمان زن، اختصاص دارد. در این بخش تأکید می‌شود که بانوگشسپ در ادبیات فارسی با نقش جنسیتی متفاوت و استقلال فکری ظاهر می‌شود. همچنین، پیشگفتار به جایگاه این اثر در میان حماسه‌های ملی و ارزش‌های فرهنگی آن اشاره دارد و آن را بخشی از میراث غنی ادبی ایران می‌داند. همچنین از مشخصات نسخه‌ها، انگیزه تصحیح و شیوه تصحیح سخن رفته است.

تبارنامه: در این قسمت، یک نمودار ارائه شده که شجره‌نامه سام، زال، رستم و بانوگشسب را نشان می‌دهد و فرزندان بانوگشسب شامل بیژن و پشنگ را معرفی می‌کند. این تبارنامه به خواننده کمک می‌کند تا جایگاه بانوگشسپ را در میان خاندان پهلوانان ایران بهتر درک کند.

قصه بانوگشسپ‌نامه: این بخش اصلی کتاب، با تولد فرامرز و بالیدن وی و سپس سپردن شدن او به بانوگشسپ توسط رستم آغاز می‌شود و از آن به بعد ماجراهای متعدد و متنوع مربوط به بانوگشسب روایت می‌گردد؛ ماجراهایی همچون: رفتن بانوگشسپ و فرامرز به شکارگاه دشت رغو، ماجرای رسیدن رستم به دشت رغو و دیدار او با بانوگشسپ و فرامرز، تقابل و نبرد رستم با بانوگشسپ و فرامرز که در آن بانوگشسپ، رستم را زخمی می‌کند و سپس او را می‌شناسد، عشق شیده ‌شاهزاده توران‌زمین به بانوگشسپ و جنگ‌ها و دسیسه‌های مرتبط با آن، شاه هندوستان و خواهان ازدواج گشتن وی با بانوگشسپ، مشورت‌های زال و رستم برای آینده بانو.

بانوگشسپ در نهایت به پیروزی بر شاه هندوستان دست می‌یابد. در ادامه، پهلوانان ایران برای خواستگاری بانو با یکدیگر به رقابت و نبرد می‌پردازند و رستم با مناجات به درگاه حق و نصایح حکیمانه به این کشمکش‌ها پایان می‌دهد.

پاره‌های گردنده: در این بخش، مصحح پس از این گفتار: «در خواندن مکرر «بانوگشسپ‌نامه» به‌طور اتفاقی ‌به مصراع‌های تکراری برخوردم که به چند مورد اشاره می‌کنم که گاه تفاوتی اندک با شاهنامه دارند یا همان مصراع شاهنامه نقل شده است» ، نمونه‌های متعددی از ابیات توصیف‌شده را ذکر می‌کند و با نمونه‌های آنها در شاهنامه مقایسه می‌نماید.

منابع مقاله

پیشگفتار و متن کتاب.