المنهاج في شعب الإيمان
المنهاج في شعب الإيمان اثر ابوعبدالله حسین بن حسن حلیمی (متوفی 403ق/ 1012م)، کتابی است در بیان شعب و فروع ایمان که با تحقیق حلمی محمد فوده، منتشر شده است.
| المنهاج في شعب الإيمان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حلیمی، حسین بن حسن (نويسنده) فوده، حلمی محمد (محقق) |
| ناشر | دار الفکر |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1399ق - 1979م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | /ح۸م۸ 204 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب حاضر، تنها اثر باقی‌مانده از حلیمی، با منظری روایی - کلامی است که باید تألیف آن را متأثر از یافته‌های مؤلف در دوره آموزش نزد استاد اشعری‌اش، قفال چاچی دانست. همچنین در تألیف این اثر، نباید تأثیرات محافل واعظانه در خراسان بزرگ را در آن سده از یاد برد؛ مکتبی که در آن با سبکی مشحون از تسامح حدیثی، با استفاده از اقوال سلف، در ضمن حذف سلسله اسانید، به شیوه وعظ به بیان مباحث اقدام می‌شد. برخی از معاصران حلیمی در منطقه همچون ابوالقاسم بن حبیب نیشابوری و ابواسحاق ثعلبی، از متقدمان او در این شیوه بشمار می‌روند[۱].
المنهاج با تمرکز بر موضوع ایمان، در نوع خود از قدیم‌ترین نمونه‌ها بشمار می‌رود و بیهقی مبتنی بر همین اثر، کتاب مشهور «شعب الإيمان» خود را تألیف نمود و در کتاب «الأسماء و الصفات»، تکیه‌اش بر این کتاب، مشهود است و به‌طور کلی در جای‌جای آثار مختلفش از کتاب حلیمی بهره برده است. البته نباید نادیده گرفت که مباحث آمده در کتاب حلیمی برای بسیاری از نویسندگان دیگر نیز الهام‌بخش و قابل استفاده بوده و این موضوع، نشان‌دهنده ارزش و اهمیت کتاب می‌باشد[۲].
به دلیل جایگاه و اهمیت کتاب، بسیاری از علما و بزرگان، به شرح، تلخیص یا نظم آن پرداخته‌اند که از جمله آنها، می‌توان به تلخیص قاضی علاءالدین ابوالحسن علی بن اسماعیل تبریزی قونوی (متوفی 729ق) و نظم نورالدین علی اشمونی شافعی (متوفی بعد از 900ق) و شرح شمس‌الدین محمد بن احمد خطیب شربینی (متوفی 977ق)، اشاره نمود[۳].
صاحبان تراجم و شرح‌حال‌نویسان، اتفاق نظر دارند که حلیمی، تصانیف بسیاری را به رشته تحریر درآورده است، اما متأسفانه هیچ‌یک از آنها، به‌جز همین کتاب، به دست ما نرسیده است و همین موضوع نیز، یکی از دلایل عمده اهمیت این کتاب می‌باشد[۴].
کتاب با مقدمه‌ای از محقق آغاز شده که در آن، ضمن ارائه شرح حال کاملی از حلیمی، به آراء کلامی وی، اشاره شده است[۵].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب.
- حاج‌منوچهری، فرامرز، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1392.