المنفردات و الوحدان

المنفردات و الوحدان، از آثار حافظ، محدّث و رجالی قرن سوم هجری قمری، ابوالحسین مسلم بن حجاج بن مسلم قشیرى نیشابورى، معروف به امام مسلم (206-261ق)، اشخاصی را معرفی می‌کند که فقط یک راوی دارند. پژوهشگر معاصر، عبدالغفار سلیمان بنداری و محمد سعید بسیونی زغلول این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع مطالبش را ثبت و راویان را معرفی کرده و اختلافات رجالیان مانند ابن حجر را نیز افزوده‌ است. در پایان کتاب، رساله مختصر منفردات النسائي ضمیمه شده است.

المنفردات و الوحدان
پدیدآوران	مسلم بن حجاج (نويسنده) بنداری، عبد الغفار سلیمان (محقق) زغلول، محمد سعيد بسيوني (محقق)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1408ق - 1988م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	م5م8 ۱۱۵ BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اصالت و نام کتاب

• عبدالغفار سلیمان بنداری و محمد سعید بسیونی زغلول، شواهدی بر اصالت این اثر و صحت نسبت آن به مسلم بن حجاج نیشابورى آورده و از جمله نوشته‌اند: ارجاعاتی که حافظانی مانند ابن حجر به کتاب حاضر داده‌اند، تأیید کتبی است؛ زیرا آنان ارجاع به کتابی نمی‌دهند، مگر آنکه نسخه خطی موثقی از آن داشته باشند.
• نام کتاب به چند شکل دیگر نیز آمده است: «من لم يرو عنه إلّا راوٍ واحد»، «المنفردات»، «الوحدان»، «الأفراد» و «الأفراد و الوحدان».

ویژگی علمی

• به ‌گفته محققان کتاب، ارزش ویژه این اثر در 5 مورد است؛ از جمله اینکه:
• نویسنده به شناسایی مواردی می‌پردازد که تنها یک نفر از یک راوی حدیثی نقل کرده است و این مسئله در هنگامی است که بین منتقدان رجالی اختلاف وجود دارد و چون مسلم خودش، دارنده مکتبی فکری در زمینه حفظ و نقد راویان است، سخنانش در این کتاب، در باب پایان دادن به این‌گونه اختلافات، اعتبار و ارزشی خاصّ می‌یابد و هم‌سنگ بخاری می‌شود و کسانی مانند ابن حجر در التهذيب و... این مطلب را دریافته و به کتاب «منفردات» او، ارجاع داده‌اند.
• کتاب حاضر از نظر ارائه برخی اطلاعات تاریخی نیز ارزشمند است و این موضوع بسیار مهمّ است و قدرش را کسی نمی‌داند، مگر آنکه شناخت خوبی از تاریخ داشته باشد؛ مثلاً درباره «شقیق بن سلمه اسدی» نوشته است که او دوره جاهلیت را ادراک کرده است.

هدف و روش

• محققان کتاب، تأکید کرده‌اند که مسلم در این اثر فقط به مسئله «تک‌گویی راویان» نپرداخته، بلکه گاه اطلاعات دیگری (مانند اسامی آنان در جاهلیت و تغییر آن در اسلام) را نیز مطرح کرده است.

ساختار و محتوا

در این اثر، تعداد 1334 راوی معرفی اختصاری شده است. رساله بسیار کوتاه ضمیمه، منفردات النسائي، ظاهرا نامش «تَسميةُ مَن لم يَروِ عنهُ غيرُ رجلٍ واحدٍ» بوده و فقط شامل 25 راوی است و در اینجا فقط اسامی آنان ذکر شده و توضیح دیگری نیامده است؛ زیرا مسلم شرح ‌حال بیشترشان را آورده است.

نمونه مباحث

• «رفاعة بن عرابة الجهني لم‌ يروِ عنه إلّا عطاء بن يسار»؛ هیچ‌کسی از «رفاعة بن عرابه جهنی» روایتی نقل نکرده است، جز «عطاء بن یسار».
• «أُمّ‌العلاء الأنصارية لم يروِ عنها إلّا خارجة بن زيد بن ثابت»؛ فقط «خارجة بن زید بن ثابت» از «اُمّ‌علای انصاری» حدیث نقل کرده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.