المنصف
المصنف نوشته ابوالفتح عثمان بن جنی نحوی موصلی(330- 392ق) از علمای ادبیات و صرف و نحو و صاحب شعر است. برخی او را از پیروان مذهب حنفی برشمرده و برخی دیگر او را شیعه دانسته‌اند. [۱] این کتاب در موضوع ادبیات(صرف) است و توسط گروهی زیر نظر ابراهیم مصطفی و عبدالله امین تحقیق‌شده است.
| المنصف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن جنی، عثمان بن جنی (نويسنده)
مازنی، بکر بن محمد (نويسنده) مصطفی، ابراهیم (محقق) امین، عبدالله (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | التصریف. شرح ** شرح الإمام أبي الفتح عثمان بن جني لکتاب التصریف |
| سال نشر | 1373ق - 1379ق - 1954م - 1960م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | زبان عربی - صرف و نحو - مازنی، بکر بن محمد، - ۲۴۸؟ق. التصریف - نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | م2 ت6022 6131 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر یادشده شرحی بر کتاب «التصریف» نوشته ابو عثمان بکر بن محمد مازنی بصری(م 248ق) از علمای صرف و نحو، لغت و عروض است. [۲]
هرچند این شرح به نام ابن جنی ثبت‌شده است بااین‌وجود نمی‌توان نقش ابوعلی فارسی(م 377ق) استاد ابن جنی را در تدوین آن نادیده گرفت؛ چراکه این اثر در حقیقت حاصل تلاش این دوعالم ادبیات در تحقیق و تتبع کتاب تصریف و در نهایت تائید محتوای آن توسط ابوعلی فارسی است. [۳]
این اثر در سه بخش تنظیم‌شده است. نخست متن کتاب تصریف و شرح آن، دوم توضیح الفاظ و لغات مشکل متن و سوم توضیح الفاظی که مشکلات صرفی دارند. [۴]
روش نویسنده در این شرح ابتدا ذکر سخنان صاحب کتاب تصریف است سپس پرداختن به شرح و تفصیل آن‌ها است. وی تلاش کرده است با توضیح و تبیین مطالب غامض و مشکل کتاب و آوردن اشباه و نظایر شرحی کامل از کتاب تصریف را عرضه نماید. [۵] شارح در شرح و توضیح واژگان دشوار کتاب تصریف که به ترتیب ابواب آن ذکرشده است به اقوال بسیاری از نحویان و لغت شناسان استناد کرده است. وی همچنین شواهد شعری فراوانی از شاعران مختلف را در این راستا ذکر نموده که در قسمت شرح و تعلیق در اواخر کتاب از آنان نام‌برده شده و توضیح مختصری راجع به آنان آمده است. در بخش خاتمه کتاب مطالبی مشتمل بر تعریف علم تصریف از نگاه متقدمان و متأخران علمای ادبیات عرب و بیان منشأ آن آمده است. [۶] و در پایان کتاب محققان اثر به ذکر مطالبی در خصوص کتاب التصریف و شرح آن و همچنین نویسندگان آن‌ها پرداخته‌اند.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن.
- ابو الحسينى، رحيم. عالمان شيعه، قم. شيعه شناسی. 1384ش. چاپ اول
- زرکلی، خیرالدین. الاعلام، لبنان- بیروت. دار العلم للملایین. 1989م. چاپ هشتم.
- کحاله، عمر رضا. معجم المؤلفين. لبنان- بیروت. دار إحياء التراث العربي. 1376ق. چاپ اول.