المناط في أصول الفقه

المناط، تأليف پژوهشگر سُنّی معاصر؛ رائد عبدالله نمر بدیر، پژوهشی اختصاصی است که یکی از مباحث علم اصول فقه به نام مناط به معنای ملاک و علت شرعی احکام فقهی را از ابعاد گوناگون بررسی و تشریح می‌کند و ارتباط تحقیق مناط را با «استحسان»، «سدّ ذرائع»، «فتح ذرائع» و «مراعاة الخلاف» نشان می‌دهد.

المناط في أصول الفقه
پدیدآوران	بدیر، رائد عبدالله (نويسنده) س‍رطاوی‌، ع‍ل‍ی‌ م‍ح‍م‍د (ناظر)
ناشر	دار ابن الجوزي
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1427ق - 2006م
چاپ	1
موضوع	اصول فقه اهل سنت - قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	8م4ب 157 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

به نظر نویسنده، مهم‌ترین ابزار اجتهاد، قیاس است و علت شرعی نیز برترین رکن قیاس را تشکیل می‌دهد.

هدف و روش

رائد عبدالله نمر بدیر، خلاصه‌ای از مباحث کتابش آورده و بعد از بیان موضوع و اهمیت آن، انتخاب این موضوع پژوهشی را در دانشگاه ملی نجاح (نابلس)، وابسته به مسائل و شرایط و مشکلات معاصر دانسته و افزوده است: این موضوع یکی از مهم‌ترین علوم شرعی اصولی است که امروزه به آن نیاز داریم. ‏

ساختار و محتوا

مطالب، از مقدمه، 5 فصل و خاتمه به ترتیب ذیل تشکیل شده است:

• مقدمه: اجتهاد در شریعت اسلامی (3 مبحث و 7 مطلب)

1. تعریف مناط و الفاظ مرتبط (2 مبحث)
2. تنقیح مناط (4 مبحث و 5 مطلب)
3. تخریج مناط (3 مبحث)
4. تحقیق مناط (5 مبحث و 4 مطلب)
5. خطوط تشریعی فرعی که از قاعده تحقیق مناط سرچشمه گرفته است (4 مبحث و 8 مطلب)

• خاتمه: مهم‌ترین نتیجه‌ها (4 نتیجه).

نمونه مباحث

• به موضوع مناط، 3 اصطلاح (تحقیق مناط، تخریج مناط و تنقیح مناط) مربوط است و مجتهد در تعامل با علت شرعی از این امور سه‌گانه استفاده می‌کند.
• نویسنده در بحث «تأثیر تخریج مناط در اختلاف فقیهان»، مسئله علت تحریم ربا را از نظر مکاتب فقهی گوناگون بررسی کرده است. رائد عبدالله نمر بدیر، نقل و تأیید می‌کند که سبب اختلاف بین عالمان فقط در قضیه تخریج مناط نیست بلکه -خدا داناتر است- آنان در تخریج مناط فقط بر حدیث نبوی شریف اعتماد کردند که علت جزئی است و بیانگر مفهومی کلی نیست و سبب مهم دیگر برای اختلاف این است که هر کدام از آنان در زمانه و موقعیت خاصّی زندگی کرده‌اند که با دیگران تفاوت دارد و به همین جهت طبیعی است که اجتهادشان نیز متفاوت شود.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.