المقنع في شرح مختصر الخرقي
کتاب المقنع في شرح مختصر الخرقي اثر ابن بنا، ابوعلى حسن بن احمد بن عبدالله بن بناء بغدادی حنبلى (396- 471ق/ 1006- 1079م) شرحی است بر کتاب «مختصر الخرقي علی مذهب الإمام المجبل احمد بن حنبل» اثر ابوالقاسم عمر بن حسین خرقی (متوفی 334ق) که با تحقیق عبدالعزیز بن سلیمان بن ابراهیم بعیمی، به عنوان رساله دکترای وی، منتشر شده است.
| المقنع في شرح مختصر الخرقي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن بنا، حسن بن احمد (نويسنده)
بعیمی، عبدالعزیز (محقق) خرقی، عمر بن حسین ( نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | المختصر في الفقه. شرح |
| سال نشر | 1414ق - 1993م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | خرقی، عمر بن حسین، 270؟ - 334ق. المختصر فی الفقه - نقد و تفسیر - فقه حنبلی - نقد و تفسیر - قرن 4ق. - فقه اهل سنت - نقد و تفسیر - قرن 4ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | BP ۱۷۹/۳/خ۴م۳۰۲۲۳ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در صحت انتساب کتاب به ابن بنا، تردیدی وجود نداشته و تقریبا تمامی کسانی که به شرح حال وی پرداخته‌اند، این کتاب را جزو نخسین تألیفات او نام برده و حتی سعدی صاحب «الجواهر المحصل في مناقب الإمام أحمد بن حنبل»، در هنگام نام بردن از کسانی که به ذکر مناقب احمد بن حنبل پرداخته‌اند، از ابن بنا نیز یاد کرده و او را «شارح الخرقي» نامیده است؛ این امر، نشان‌دهنده اهمیت کتاب حاضر بوده و حتی بیانگر این نکته است که ابن بنا بدان شناخته می‌شود[۱].
مهمترین ویژگی‌های روش ابن بنا در شرح کتاب خرقی را می‌توان در امور زیر، خلاصه نمود:
- وی نام فصل‌ها را ذکر نموده و معمولا، قبل از شروع به شرح، مقدمه مختصری از مطالب فصل را ذکر نموده است؛
- نص کلام خرقی، ذکر شده و قبل آن، کلام وی، چنین مشخص شده است: «قال: ص...، یقول: ش...» یعنی (مصنف گفت...، شارح می‌گوید:...). با توجه به این که «ش» در تمام نسخ خطی کتاب، به صورت سین مهمله آمده است؛
- وی سخنان علمای مخالف، اعم از پیروان مذاهب اهل سنت یا غیر آنها، از فقهای نواحی مختلف، از جمله تابعین، تابعین تابعین و فقهای پس از ایشان را ذکر نموده است. البته در برخی از مسائل، در ذکر اقوال، اهمال صورت گرفته است؛
- شارح در هر مسئله‌ای که ذکر نموده، در ابتدا به استدال به وسیله ادله نقلی پرداخته و در صورت عدم وجود ادله نقلی، به ادله عقلی، روی آورده است؛
- وی روایات فراوانی را از احمد بن حنبل، در شرح خویش نقل نموده و معمولا جز در موارد اندک، نامی از راوی نقل کننده از او، نبرده است؛
- شارح مکرر در پایان هر باب، مطالبی را ذکر نموده است که خرقی در خلاصه خود به آنها اشاره نکرده و آنها را تحت عنوان «فصل» آورده است[۲].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.