المقاصد النحویة في شرح شواهد شروح الألفیة
المقاصد النحویة فی شرح شواهد شروح الالفیة مشهور به «شرح الشواهد الکبری» تألیف بدرالدین محمود بن احمد بن موسی العینی (متوفی 855ق)، از بهترین شرح‌ها بر شواهد ذکر شده در شروح منظومه الفیه محمد بن عبدالله بن مالک اندلسی (متوفی 672ق) است. این اثر با مقدمه و تحقیق محمد باسل عیون السود منتشر شده است.
| المقاصد النحویة في شرح شواهد شروح الألفیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بدرالدین عینی، محمود بن احمد (نويسنده) عیون السود، محمد باسل (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | المشهور ب شرح الشواهد الکبری |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1426ق - 2005م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | /الف2 الف8027 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب با شرح حال و حیات علمی، اساتید، شاگردان و نوشته‌های مؤلف آغاز شده است. سپس از محقق چنین می‌خوانیم: الفیه ابن مالک مشتمل بر خلاصه دو علم نحو و صرف با اشاره به شیوه علما و رأی منتخب ابن مالک است. اهمیت و ارزش این کتاب سبب شده که علما به آن اهتمام داشته و آن را شرح کرده‌اند تا آنجاکه بروکلمان در تاریخ الادب العربی 49 شرح برای آن برشمرده است.[۱] علاوه بر شروح، برخی از علما به اعراب الفیه توجه کرده‌اند و بعضی هم به شرح شواهد شروح اقدام کرده و بر آن تعلیقه و حواشی نوشته‌اند که العینی از آن جمله است. او در مقاصدش چهار شرح از مشهورترین شروح را انتخاب کرده که عبارتند از: شرح ابن ناظم، شرح مرادی، شرح ابن هشام و شرح ابن عقیل. بهترین شرح وتعلیقه به دست العینی نوشته شده که مفصل‌ترین و بهترین شرح‌ها است و شیوه او مکتبی برای علمای پس از خود در شیوه شرح‌نویسی شد.[۲]
العینی نسبت هر بیت را به مؤلفی که آن را آورده به‌صورت رمزی با یکی از مشهورترین حروف تبیین کرده است؛ بدین‌جهت اگر هر چهار شرح مذکور بیتی را به عنوان شاهد آورده‌اند به‌صورت «ظقهع» به آن اشاره کرده است؛ ظاء یعنی ابن ناظم، قاف یعنی ام قاسم، هاء یعنی ابن هشام و عین یعنی ابن عقیل. شارح برای نوشتن این کتاب زمان زیادی را به مراجعه به دیگر کتاب‌ها اختصاص داده است. او در شرح خود لغات، معانی و اعراب ابیات را تبیین کرده و مبهماتی را که بر طلاب اشتباه می‌شود با بیان بحر و وزن آن‌ها برطرف کرده است.[۳]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق و متن کتاب.