المقاصد الشافية في شرح الخلاصة الکافية
المقاصد الشافية في شرح الخلاصة الكافية، اثر ابواسحاق ابراهیم بن موسی شاطبی (م 790) محدث، فقیه، اصولی، لغوی و مفسر مالکی‌مذهب[۱]، در موضوع ادبیات عرب (صرف و نحو) است و توسط عبدالرحمن بن سلیمان عثیمین تحقیق شده است.
| المقاصد الشافية في شرح الخلاصة الکافية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شاطبی، ابراهیم بن موسی (نویسنده)
ابن مالک، محمد بن عبدالله (نویسنده) عثیمین، عبدالرحمن بن سلیمان (محقق) بنا، محمد ابراهیم (محقق) ثبیتی، عياد بن عید (محقق) قطامش، عبدالمجید (محقق) عاید، سلیمان بن ابراهیم (محقق) |
| ناشر | المملکة العربية السعودية. وزارة التعليم العالي. جامعة أم القري. معهد البحوث العلمية. مرکز إحياء التراث الاسلامي |
| مکان نشر | عربستان - مکه مکرمه |
| سال نشر | 1428ق. = 2007م. |
| چاپ | چاپ یکم |
| شابک | 99600-03-833-5 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 10 |
| کد کنگره | /الف2 الف70235 / 6151 PJ |
این کتاب شرحی مبسوط بر الفیه ابن مالک (م 672ق) است. روش نویسنده در شرح الفیه تبیین و شرح مفردات، بیان دلالت آنها و میزان مطابقتشان با معنای مورد نظر و همچنین تأکید بر اعراب ابیات الفیه است. ضمن اینکه در بیان مسائل پیوسته آراء مختلف را در خصوص مسائل مطرح‌شده به‌صورت گسترده مورد توجه قرار داده است[۲].
نویسنده در تدوین این اثر به منابع اصلی و معتبر در نحو و لغت مانند کتاب سیبویه و شرح آن توسط سیرافی، نوشته‌های فراء، مبرد، زجاج، ابن سراج و ابوعلی فارسی و... تکیه کرده است. نویسنده به‌طور گسترده از نوشته‌های ابن مالک به‌ویژه کتاب التسهیل و شرح آن بهره گرفته است[۳].
ابواسحاق شاطبی، در این اثر به مناقشه آراء نحوی ابن مالک پرداخته و تلاش نموده است تا محتوای الفیه را با آنچه در دیگر اثر او یعنی التسهیل آمده مرتبط کند. وی در مواردی تناقضات موجود در آراء ابن مالک را در دو کتاب یادشده به تصویر کشیده است. او در سرتاسر اثر در شرح و تبیین آراء ناظم الفیه، جانب وی را گرفته و گاهی به توجیه پرداخته است و در مواردی نیز که توجیه عقلی و نقلی برای آراء ناظم نیافته، با رعایت احترام و عدم تنقیص وی به بیان رأی صحیح پرداخته است[۴].
نویسنده هدف خود از نگارش این اثر مبسوط را امور زیر دانسته است:
- آسان‌سازی فهم مطالب؛ به دلیل مبتنی بودن الفیه در فهم قواعد بر تمثیلات و مفاهیم و اشارات غامض؛
- تبیین قواعد کلی ذکرشده در الفیه که اختصار در آن موجب اخلال در فهم و درک است؛
- نیاز متن به استدلال؛ به دلیل فقدان آن در متن اصلی[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق.
- کحاله، عمر رضا. معجم المؤلفین. بیروت- لبنان. دار إحیاء التراث العربی. 1376ق. چاپ اول.