المذهب الحنبلي
المذهب الحنبلي؛ دراسة في تاريخه و سماته و أشهر أعلامه و مؤلفاته، از آثار مورخ معاصر و وزیر پیشین «امور اسلامی و اوقاف و دعوت و ارشاد عربستان»، عبدالله بن عبدالمحسن ترکی (متولد 1359ق)، به بررسی جامعی درباره پیدایش و گسترش مذهب حنبلی و ویژگی‌های آن و شخصیت احمد بن حنبل می‌پردازد و دانشوران این مذهب و آثارشان را معرفی می‌کند و به برخی از پرسش‌ها و شبهات مرتبط پاسخ می‌دهد.
| المذهب الحنبلي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ترکی، عبدالله بن عبدالمحسن (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | دراسة في تاریخه و سماته و أشهر أعلامه و مؤلفاته |
| ناشر | مؤسسة الرسالة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1423ق - 2002م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- عبدالله ترکی هدفش از نگارش کتاب حاضر را جلب توجه به آثار ارزشمندی دانسته که حنابله در تاریخ امت اسلامی برجای گذاشتند تا خلف به سلف، اقتدا کند و از تاریخ، بهره بگیرد[۱].
ساختار و محتوا
این اثر، به‌ترتیب ذیل سامان یافته است:
- جلد اول (شامل 4 فصل):
- اوضاع سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دوره احمد حنبل و زندگی‌نامه و صفات و علم او و اسباب و مراحل و نتایج «واقعه محنت».
- دوره‌ها و مراکز انتشار مذهب حنبلی.
- ویژگی‌های حنابله.
- بارزترین تألیفات مذهب حنبلی.
- جلد دوم: منابع فقه حنبلی و نویسندگان حنبلی و آثارشان شامل 245 دانشور، از کوسج (متوفای 251ق) تا ابن باز (متوفای 1420ق).
نمونه مباحث
- ابوجعفر طبری (۲۲۴–۳۱۰ق)، گفته است: احمد بن حنبل محدّث بود و فقیه نبود. همچنین بسیاری از شرح‌حال‌نویسان، او را فقط جزو محدّثان نوشته‌اند و بسیاری از کسانی که به اختلافات فقهی پرداخته‌اند، از وی یادی نکرده‌اند. عبدالله ترکی کوشیده است با استفاده از شواهدی، این سخنان را نقد کند[۲].
- یادآوری انتقادی: پاسخ عبدالله بن عبدالمحسن ترکی چندان که باید و شاید، قوی نیست و بیشتر کوشیده که به رفع اشکال بپردازد، ولی ادله کافی برای اثبات فقاهت احمد بن حنبل نیاورده است. او از جمله نوشته است: اینکه احمد بن حنبل تصنیفی درباره فقه و اصول نداشته، سبب فقیه نبودنش نیست؛ زیرا او نوشتن در باب فقه و اصول را دوست نداشت و همه صاحبان مذاهب فقهی، مصنّف نبودند و مذهب فقهی با روش صاحب آن مذهب در فتوا و استنباط، تأسیس می‌شود... [۳].
- عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، شرح حال عبدالعزیز بن باز (درگذشته 1420ق) را در کتاب المنهج الفقهي العام لعلماء الحنابلة و مصطلحاتهم في مؤلفاتهم آورده است... [۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.