المختصر في الفقه الإستدلالي
المختصر في الفقه الإستدلالي، از آثار اصولی و فقیه شیعه عراقی، آیت‌الله سید حسین اسماعیل صدر (متولد 1371ق)، متنی درسی است که دوره کامل فقه استدلالی بر مبنای مکتب اهل‌بیت(ع) را با بیانی آسان توضیح می‌دهد تا مخاطبان نوآموز با مهمترین مباحث این دانش آشنا شوند.
| المختصر في الفقه الإستدلالي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صدر، حسین اسماعیل (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | بحوث فقهية |
| ناشر | دار المحجة البيضاء |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1433ق - 2012م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فقه جعفری - قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | 3م4ص 183/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- آیت‌الله سید حسین اسماعیل صدر با تأکید بر آنکه اصلاح و نوسازی کتابهای درسی حوزه‌های علمیه و به‌ویژه دروس فقه، ضروری است، ولی تاکنون به‌صورت کامل انجام نشده؛ افزوده است: با هدف تولید متون درسی متناسب با شرایط جهان معاصر، کتاب حاضر را تألیف کردم تا به عنوان اولین متن درسی در دوره آغازین آموزش فقه استدلالی، جایگزین الروضة البهیة في شرح اللمعة الدمشقیة از آثار شهید ثانی شود زیرا شرح لمعه برای تدریس فراهم نشده است و شاخص‌های متون درسی را نیز ندارد.[۱]
انتقاد روشی
- نویسنده، که از شاگردان شهید صدر است[۲] و در این کتاب هم مطالبی از او نقل کرده،[۳]، کتاب حاضر را اثری آموزشی شمرده؛ ولی توضیح نداده که کدامیک از شاخصه‌های کتابهای درسی در آن مراعات شده است. او هرچند در کتابش مبحث «عتق» را که مورد ابتلاء نیست، حذف کرده و با آنکه آوردن مسائل مورد ابتلای عصر حاضر را در متون تدریسی ضروری شمرده[۴]؛ گویی موفق نشده در این اثر به نظر خودش جامه عمل بپوشاند.
ساختار و محتوا
در این کتاب، به ترتیب مباحث ذیل مطرح شده است:
- جلد اول: مقدمه (مقایسه بین دو مکتب: مکتب نصّ و مکتب رأی) و کتابهای اجتهاد و تقلید، طهارت، نماز، زکات، خمس، حجّ، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر.
- جلد دوم: کتابهای قضاء، شهادات، إقرار، لقطه، غصب، اطعمه و اشربه، صید و ذباحه، انفال و مشترکات، ارث، حدود، قصاص و دیات.
- جلد سوم: کتابهای نکاح، طلاق، ظهار، ایلاء، لعان، یمین، نذر، عهد، شفعه، جعاله، وصیت و وقف.
- جلد چهارم: کتابهای بیع، اجاره، مزارعه، مساقات، شرکت، ضمان، حواله، کفاله، صلح، وکالت، مضاربه، قرض، رهن، هبه، ودیعه، عاریه، سبق و رمایه.
انتقاد
نمونه مباحث
- اینکه «صدقه عقد است و به ایجاب و قبول نیاز دارد»، مشهور است ولی جز شهرت و اجماع ادعایی، دلیلی ندارد و به همین جهت استاد شهید سید محمدباقر صدر گفته است که در هیچیک از اخبار فراوان صدقه، به معتبر بودن لفظ اشاره نشده است و من نمی‌دانم شرط ایجاب و قبول را از کجا آوردند و چگونه آن را از عقود شمردند. نویسنده می‌گوید: بهتر است موارد را از هم جدا کنیم: اگر صدقه به‌صورت تملیک باشد، به ایجاب و قبول نیاز دارد و اگر به‌شکل بذل و احسان صِرف باشد، اذن در مصرف، کافی است.[۷]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.