المختارات في الأصول
المختارات في الأصول، تأليف محمد على حائرى قمى كربلايى (1358-1291ق.) به زبان عربى است و موضوع آن، علم اصول مى‌باشد. كتاب، در دو جلد تأليف گرديده است و مؤلف، انگيزه تأليف كتاب را تذكر و يادآورى براى خويش و بصيرت و آگاهى براى برادرانى كه مشغول تحصيل علم هستند، بيان مى‌كند. كاتب و نویسنده جلد اول، محمدحسن شريعت‌مدار تهرانى و جلد دوم، اسدالله بن محمد كاظم موسوى است و هر دو جلد در سال(1356ق.) به چاپ رسيده است. كتاب، از جمله كتبى است كه به حسب وصيت آیت‌الله اراكى، به كتاب‌خانه فيضيه اهداء گرديده است.
| المختارات في الأصول | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حائری قمی، محمدعلی (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | مختارات الاصول |
| ناشر | مطبعه علمی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اصول فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | B 684* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب، شامل يك مقدمه و شش مقصد است.
گزارش محتوا
در مقدمه، دو مطلب كوتاه درباره موضوع علوم مختلف و موضوع علم اصول ذكر مى‌كند.
شش مقصد كتاب عبارت است از:
- اقسام دلالت و حجيت ظواهر الفاظ؛
- بيان احكام و ذكر پاره‌اى از آنچه بر آنها مترتب است(مطالبى كه ذكر آنها در اصول متداول و مرسوم است)؛
- در بيان امورى كه احكام واقعى به سبب آنها ثابت مى‌گردد(از قبيل قطع و آنچه جانشين قطع مى‌باشد)؛
- بيان اصول عمليه (اصولى كه از نظر شرعى يا عقلى براى مواقع شك در احكام و راه نداشتن به واقع جعل شده‌اند)؛
- آنچه به تعارض و ترجيح مربوط مى‌شود؛
- پاره‌اى از مباحث مربوط به اجتهاد و تقليد.
مؤلف، پس از حمد و ستايش خدواند منّان، مقدمه را آغاز مى‌نمايد و در آن، دو مطلب را بيان مى‌كند:
مطلب اول، پيرامون وجه تمايز و اختلاف علوم از يك‌ديگر است و مطلب دوم، در بيان موضوع علم اصول مى‌باشد.
سپس مؤلف، مقاصد را بيان مى‌نمايد و در هر مقصد، مطالب اصولى مربوط را توضيح مى‌دهد.
مقصد اول، شامل تعريف دليل و حقيقت آن، اشاره به وضع، دلالت ذاتيه در الفاظ و بيان دو قسم از آن، استعمال لفظ در نوع و صنف آن، علامات حقيقت و مجاز، ثبوت حقيقت شرعيه در الفاظ عبادات، حجيت ظواهر، حجيت ظواهر كتاب، اصالة الظهور و اصالة عدم القرينة، اجزاء، مشتق، ظهور ماده امر، فرق بين امر ارشادى و مولوى، واجب تخييرى، مفهوم و منطوق، مفهوم شرط، مفهوم وصف، مفهوم غايت، عام و خاص، حجيت عام و... مى‌باشد.
مقصد دوم شامل حسن و قبح عقلى، ملازمه بين حكم عقل و شرع، حقيقت وجوب، شرايط تكليف و اقسام و کیفیت آن، تقدم قاعده قبح بر قاعده دفع ضرر، واجب نفسى و واجب غيرى، ترتب، فرق بين تعارض و تزاحم، جواز اجتماع امر و نهى، مسئله اجتماع، كراهت در عبادات و... مى‌باشد.
مقصد سوم، شامل امورى كه باعث ثبوت احكام واقعيه مى‌گردد، عدم مجعولیت حجيت قطع، حجيت امارات و ظنون نوعيه، عدم حجيت نقل اجماع، حجيت خبر واحد، ادله حجيت خبر واحد، استدلال به آيه نبأ و اشكالات آن، استدلال به آيه نفر و... است.
مقصد چهارم، شامل حديث رفع و استدلال به آن بر اصل برائت، عدم جريان برائت با وجود اصل موضوعى، شبهه غير محصوره، اقسام اقل و اكثر و بيان حكم هر قسم، اقل و اكثر ارتباطى در شبهه موضوعيه، شرايط اخذ به اصول، شرايط اخذ به برائت، فرق بين استصحاب و قاعده يقين و مقتضى و مانع، جريان استصحاب در مانع، استصحاب فرد مردد، استصحاب كلى، عدم حجيت اصل مثبت، استصحاب موضوعى و تعارض دو استصحاب و... است.
مقصد پنجم، شامل مباحث تعادل و ترجيح، فرق بين تزاحم و تعارض، حكم متزاحمين و مرجحات و... است
مقصد ششم، شامل اجتهاد و تقليد، معناى اجتهاد و مقصود از آن، اقسام اجتهاد، رأى مجتهد و اقسام آن، بيان آيات و رواياتى كه دال بر رجوع به مجتهد و عالم مى‌باشد، شرايط مفتى، لزوم استناد به قول مفتى در عمل و... است.
وضعيت كتاب
كتاب، فاقد پاورقى و فهرست منابع مى‌باشد و عنوان مطالب اصلى كتاب در حاشيه صفحات ذكر شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.