القراءات الشاذة و توجيهها النحوي
القراءات الشاذة و توجیه‌ها النحوی تألیف محمود احمد صغیر (معاصر)، از جمله آثار معاصر است که در آن مسائلی که قرائات شاذ را ایجاد کرده و اثرات قرائات شاذ در نحو عربی، با استناد به منابع مهمی چون المحتسب ابن جنی مورد بررسی قرار گرفته است.
| القراءات الشاذة و توجيهها النحوي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صغیر، محمود احمد (نويسنده) |
| ناشر | دار الفکر |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1419ق - 1999م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ص۷ق۴ 77/3 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در فصل اول از مفهوم قراءات و تاریخ شذوذ بحث شده است. نویسنده ابتدا به اختصار تاریخ قرآن کریم را مطرح و سپس قراءات را معرفی و حدود آنها را تبیین کرده است.
در فصل دوم، بین دیدگاه نحویون مقدم بر ابن جنی جمع شده و تلاش‌ها و توجیهات پراکنده‌ایشان مرتب شده است. ابتدا کوشش‌های نحویون پیش از سیبویه و پس از آن سیبویه، اخفش، کسایی، فراء، قطرب و... مطرح شده است. نویسنده سپس به نحویون قرن چهارم مانند: طبری، زجاج، علی بن سلیمان اخفش و ابن سراج پرداخته است.
فصل سوم به بررسی کتاب «المحتسب» اختصاص دارد. تبیین مفهوم ابن جنی از قراءات، و انگیزه‌های او از تألیف این کتاب، ذکر مفهوم عمومی احتجاج و قواعد احتجاج نزد ابن جنی از جمله مباحث این فصل است.[۱] ابن جنی در المحتسب به همه قرائات شاذ اشاره نکرده است، بلکه مبنای او در انتخاب، قرائاتی است که در نسبت با قرائات سبعه ابن مجاهد، در آن دوران با عنوان «قرائات شاذ» از آنها یاد شده است. از این روست که ابن جنی در المحتسب، قرائات ابوجعفر یزید بن قعقاع و یعقوب حضرمی را به مثابه نمونه‌هایی از قرائات شاذ برشمرده است. این در حالی است که در دوره‌های بعد با اضافه شدن قرائات ابوجعفر یزید بن قعقاع، یعقوب حضرمی و خلف بن هشام بزاز به قرائات سبعه، شاهد قرائات عشره‌ای هستیم که توسط برخی دیگر از اصولیان اهل سنت مانند امام بغوی، تاج‌الدین سبکی و پدرش شیخ امام ابوالحسن سبکی متواتر شناخته شده‌اند و با آنها به مثابه قرائات شاذ معامله نمی‌شود.[۲]
در فصل چهارم، مسائل نحوی که قرائات شاذه را ایجاد کرده، گرآوری شده است: این مسائل در دو بخش مسائلی که علما بر شاذ بودن آن اجماع دارند و مسائلی که شذوذ آن نزد علما اختلافی است.[۳]
فصل پنجم به تقویم و ارزش‌گذاری دیدگاه‌های نحویون درباره قرائات شاذ اختصاص یافته است. در خاتمه کتاب، انگیزه‌های بحث و نتایج به‌دست آمده برجسته شده است.[۴]
فهرست محتوا، قرائات شاذ، شعر، اعلام و کتابنامه در پایان کتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله