الفوائد و القواعد
الفوائد و القواعد، نوشته عمر بن ثابت ثمانینی (متوفای 443ق)، ادیب و نحوی است. این اثر در موضوع ادبیات (نحو) به نگارش درآمده و توسط عبدالوهاب محمود کحله تحقیق شده است.
| الفوائد و القواعد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ثمانيني، عمر بن ثابت (نويسنده) کحله، عبدالوهاب محمود (محقق) |
| ناشر | مؤسسة الرسالة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1422ق - 2002م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ث8ف9 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این کتاب از آثار ارزشمند ادبی در نیمه اول قرن پنجم هجری است. بسیاری از نویسندگان بعدی از آن بهره گرفته و برخی از آنان به نام آن شاره کرده‌اند. گویا ابن یعیش (متوفای 643ق) از این اثر در شرح کتاب «المفصل» زمخشری (متوفای 538ق) بهره برده، اما نامی از آن به میان نیاورده است. بااین‌وجود نویسندگانی مانند قرافی (متوفای 684ق) و زرکشی (متوفای 794ق) در آثارشان از آن نام برده‌اند[۱]. احتمال داده شده است این کتاب با کتاب دیگر نویسنده یعنی شرح «اللمع» نوشته ابن جنی یکی باشد[۲].
کاربرد برخی اصطلاحات توسط نویسنده به‌اضافه ذکر آرای نحوی و رد آرای مخالف مکتب بصره، نشان از پیروی وی از این مکتب نحوی دارد؛ بااین‌وجود تمایل او به مکتب بصره مانع از آن نشده تا در مواردی علاوه بر مخالفت با آرای بصریان، آرای ویژه خود را مطرح نماید[۳]. نویسنده هیچ اشاره‌ای به مصادری که از آنها در تدوین اثر بهره برده، نکرده است و تنها در مواردی به نام صاحبان آراء اشاره کرده است. وی برخلاف روش نوشته‌های پیش از خود، روشی آموزشی را در این کتاب مد نظر قرار داده است[۴].
نویسنده در این کتاب، متعرض تمام ابواب نحو شده است. وی نخست به تعریف کلمه پرداخته، سپس اقسام کلام، اعراب و بنا و احکام مرفوعات، منصوبات، مجررورات و توابع را ذکر کرده است. در ادامه به مسائلی که ارتباطی با صرف دارند، همچون: جمع مکسر، تصغیر و نسب، همزه قطع و وصل اشاره کرده و در پایان به بحث از موضوع اماله پرداخته است[۵].
محقق در پاورقی به ذکر آدرس آیات وارد‌شده در متن، ارجاع شواهد شعری به مصادر، به‌اضافه توضیح و بیان برخی از عبارات و مطالب دشوار پرداخته است[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق.