الغاية في اختصار النهاية
الغاية في اختصار النهاية اثر ابومحمد عزالدين عبدالعزيز بن عبدالسلام بن ابى‌القاسم بن محمد مهذب سلمى دمشقى (577- 660ق)، فقيه و خطیب شافعى، در تلخیص «نهاية المطلب في دراية المذهب» عبدالملک بن عبدالله جوینی (419- 478ق) که با تحقیق ایاد خالد طباع منتشر شده است.
| الغاية في اختصار النهاية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | امام الحرمین، عبد الملک بن عبد الله (نويسنده)
ابن عبدالسلام، عبدالعزیز بن عبدالسلام (خلاصه کننده) طباع، إیاد خالد ( محقق) |
| عنوان‌های دیگر | نهاية المطلب في دراية المذهب. برگزیده |
| ناشر | دار النوادر |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1437ق - 2016م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | نقد و تفسیر امام الحرمین، عبدالملک بن عبدالله، ۴۱۹ - ۴۷۸ق. نها‌یة المطلب فی درایة المذهب,قرن ۵ق.-- نقد و تفسیر فقه شافعی,قرن ۵ق.-- نقد و تفسیر فقه اهل سنت,قرن ۷ق فقه شافعی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 8 |
| کد کنگره | BP ۱۷۵/۵/الف۸ن۹۰۱۲ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب «نهاية المطلب في دراية المذهب» را از نخستین کتاب‌هایی دانسته‌اند که در مذهب فقهی شافعی تدوین شده و در آن، در جمع‌آوری اقوال، وجوه و متون اصحاب، بین دو روش مکتب عراقی و خراسانی، جمع شده است. نویسنده در این کتاب، روش شارح «المختصر» مزنی را در پیش گرفته و لذا در مقدمه کتاب، چنین گفته است: «من تمام تلاش خود را کردم تا به فصول و مسائل «المختصر» بپردازم و در این راه، صرفا به الفاظ مختصر مزنی تمرکز نکرده‌ام، چنانکه امامان گذشته آن را توضیح داده‌اند...». محققین بر این باورند که این کتاب که ابن صلاح آن را «المذهب الکبير» نامیده، نخستین گام برای تحریر مذهب شافعی است. لذا این کتاب، به دلیل گستردگی علم نویسنده آن و نیز قدرت ارائه مطالب توسط وی، مورد نظر علما بوده و در نقل بسیاری از متون پیشینیان، به آن تمسک جسته‌اند[۱].
این کتاب ارزشمند، توسط سه تن از فقها و بزرگان مذهب شافعی، تلخیص شده است: نخست توسط خود مؤلف، پس از آن، توسط ابوسعد عبدالله بن محمد موصلی (متوفی 585ق) تحت عنوان «صفوة المذهب في اختصار نهاية المطلب» و سپس، توسط عز بن عبدالسلام در کتاب حاضر[۲].
در صحت انتساب این کتاب به شارح، تردیدی وجود نداشته و تمامی کسانی که به ترجمه و شرح حال او پرداخته‌اند، از جمله تقی‌الدی سبکی، ابن شاکر کتبی، ابن تغری بردی، زرکشی، تاج‌الدین سبکی، ابن حجر عسقلانی، جلال‌الدین سیوطی و... این شرح را جزو آثار او، ذکر کرده‌اند[۳].
شارح در ابتدا تصمیم به تلخیص و ترکیب مطالب «النهاية» با کتاب «الحاوی» ماوردی، در کتابی تحت عنوان «الجمع بين الحاوي والنهاية» را داشت اما به دلیل علاقه فراوانی که به «النهاية» داشت، آن را تکمیل نکرده و به تلخیص همین کتاب، پرداخته است[۴].
علما و فقهای بسیاری، در توضیح عبارات جوینی، از این شرح استفاده کرده‌اند که این امر، نشانگر ارزش و اهمیت بسیاری این کتاب، در میان علما می‌باشد[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.