الشامل في فقه الإمام مالک

الشامل في فقه الإمام مالك، اثر بهرام بن عبدالله بن عبدالعزیز دمیری (متوفی 805ق)، کتابی است جامع و درعین‌حال، مختصر، در فقه مالکی که با تحقیق احمد بن عبدالکریم نجیب، منتشر شده است.

الشامل في فقه الإمام مالک
پدیدآوران	دمیري، بهرام بن عبدالله (نويسنده) نجیب، احمد عبد الکریم (مصحح)
ناشر	مرکز نجیبویة للمخطوطات و خدمة التراث
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1429ق - 2008م
چاپ	1
موضوع	فقه مالکی -- قرن۸ ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	BP ۱۷۸/۶۵/د۸ش۲
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

این کتاب، پس از مختصر ابن حاجب و شیخ خلیل، یکی از مهم‌ترین کتاب‌های مالکی بشمار می‌رود که اهل علم و شاگردان آنها، آن را پذیرفته و در اسفار خویش، حمل کرده و در سراسر ممالک اسلامی، پخش نموده‌اند و جای تعجب نیست که این کتاب، علی‌رغم تأخیر ورودش به مغرب اسلامی تا پس از وفات مؤلف آن، در مغرب، دارای شأن والایی است. پیرامون این نکته که چه کسی این کتاب را برای نخستین بار، به مغرب آورده است، اختلاف وجود دارد. برخی اولین شخص را ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن عبدالرحمن تلمسانی، معروف به ابن امام (متوفی 845ق) دانسته و برخی معتقدند نخستین شخص، موسی بن علی اغصاوی معروف به ابن عقده (متوفی 911ق) بوده است.

از جمله اموری که ارزش و اهمیت کتاب حاضر را در میان سایر کتب و تألیفات مذهب مالکی روشن می‌سازد، علاوه بر آنچه ذکر گردید، ستایش علما و اعتماد آنها بر این کتاب و اهتمام ورزیدن به آن است که از جمله آنها، می‌توان به گفتار علامه احمد بن احمد بن محمد بن عیسی برونسی فاسی، معروف به زروق اشاره نمود که گفته است: «بهرام هر آنچه را آموخته، در «الشامل»، به‌صورت خلاصه، جمع‌آوری کرده است» و یا قاسم عقبانی که درباره کتاب، چنین گفته است: «بهرام «الشامل» را تصنیف نموده و آن، از بهترین تصانیف وی از لحاظ جامعیت است». شیخ مخلوف نیز درباره آن، چنین گفته است: «کتاب الشامل او، در دقت و تسلط، محاذی با مختصر شیخ وی است».

از دیگر اموری که نشان‌دهنده اهمیت و ارزش بالای اثر حاضر است، تکیه و اعتماد علما به آن است که از جمله نشانه‌های آن، اشاره به این کتاب در آثار و تألیفات آن‌هاست که گاه، فرازهایی از آن را نقل کرده و یا به ترجیحات و انتخاب‌های فقهی آن، اشاره نموده‌اند که از جمله آنها، می‌توان به «الفواکه» دوانی بر رساله ابن ابی‌زید قیروانی، حاشیه دسوقی بر «الشرح الكبير»، «مواهب الجليل لشرح مختصر الخليل»، «أسهل المدارك شرح إرشاد السالك» و... اشاره نمود.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.