السماع (ابن قیسرانی)
السماع، از آثار محدث و نویسنده صوفی‌منش قرن پنجم هجری قمری، ابوالفضل محمد بن طاهر بن على بن احمد مقدسى شیبانی، مشهور به ابن قیسرانى (448-507ق) است که «سماع» (دست‌افشانی، قوالی، نغمه‌سازی، غنا و رقص) را جایز می‌شمارد و می‌کوشد به نقدهای فقیهان، پاسخ دهد. پژوهشگر معاصر، ابوالوفاء مصطفی مراغی این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای نوشته و نگارنده و اثر حاضر را شناسانده است.
| السماع | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن قیسرانی، محمد بن طاهر (نويسنده) مراغی، ابو الوفاء مصطفی (محقق) |
| ناشر | جمهوریة مصر العربية. وزارة الاوقاف. المجلس الاعلی للشئون الاسلامية. لجنة احياء التراث الاسلامي |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1415ق - 1994م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 977-205-071-4 |
| موضوع | سماع - متون قدیمی تا قرن 14 - آداب طریقت - متون قدیمی تا قرن 14 - تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 8س2الف 288/7 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- ابن قیسرانى هدف خودش را از نگارش کتاب حاضر، پاسخ‌گویی به پرسشگری دانسته که از او درباره همه انواع سماع پرسیده و خواسته است که پاسخ، مفصل، منظم، همراه با استدلال و بیان شواهد باشد[۱].
- ابوالوفاء مصطفی مراغی که خود از طرف‌داران غنا و سماع است، مطالبی در تأیید این دیدگاه آورده و مثلا به دیدگاه غزالی در باب غنا استشهاد کرده است[۲] که جای نقد دارد، از جمله آنکه بسیاری از روایات مطرح‌شده در آثار صوفیان، یا سند ندارد یا از نظر فقهی، صحیح و معتبر نیست یا برطبق قانون اجتهاد، دلیلی دیگر ترجیح داده می‌شود و آن روایت، کنار می‌رود.
تبعات کتاب
- ابوالوفاء مصطفی مراغی تأکید کرده است: گویی ابن قیسرانى خودش به لوازم و نتایج دیدگاه خود در زمینه حلیت سماع، توجه داشته و به همین جهت، احتیاط کرده و از روش استدلال بهره گرفته، ولی این احتیاط سودی نداشته و گرفتار همان شده که از آن می‌ترسیده و متهم به تدلیس و فریب‌کاری در نقل از صحابه و ائمه شده است. مراغی جانب‌دارانه ادامه داده است: ابن حجر هیتمی در کتابش كف الرعاع عن محرمات اللهو و السماع، زمام قلمش را از دست داده و ابن قیسرانى را با عباراتی نامناسب وصف کرده است[۳].
ساختار و محتوا
- این اثر، از 2 فصل به‌ترتیب ذیل تشکیل شده است:
- ادله جواز سماع و شنیدن غنا؛
- ادله‌ای که بر تحریم آن آورده‌اند و بیان بطلان آنها.
نمونه مباحث
- ابن قیسرانى بعد از نقل روایتی از امام علی(ع) که برای حرمت غنا به آن استدلال شده است، به نقد سندی این حدیث برطبق دیدگاه خودش پرداخته و دیدگاه مخالفان را نیاورده و بحث را به پایان رسانده و وارد بررسی حدیثی دیگر شده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.