الرياض الأنيقة في شرح أسماء خير الخليقة

رياض الأنيقة في شرح أسماء خير الخليقة، اثر جلال‌الدین سیوطی (متوفی 911ق)، کتابی است در شرح اسامی شریف و مبارک پیامبر(ص) که با تحقیق ابوهاجر محمد سعید بن بسیونی زغلول منتشر شده است.

الرياض الأنيقة في شرح أسماء خير الخليقة صلی‌ الله‌ علیه‌ و سلم‌
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) زغلول‌، ابو هاجر محمدسعید (محقق)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1405ق - 1985م
چاپ	1
موضوع	محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - نام‏ها - محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - لقب‏ها - محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - در قرآن
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	9ر9س 24/85 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

سیوطی در اثر حاضر، به شرح نام‌های مبارک پیامبر(ص) پرداخته است. در واقع، وی این کتاب را پس از کتاب و شرحی که در این زمینه نوشته، ترتیب داده و در آن، به ‌تفصیل و تحریر مطالب گذشته پرداخته و به گفته خود در مقدمه، فوایدی که باعث شادی صاحبان فهم می‌گردد را در آن، گنجانده است.

یکی از ویژگی‌های کتاب آن است که سیوطی در آن، به دلیل پرهیز از طولانی شدن مطلب، غالبا اقدام به حذف سلسله اسانید روایات نموده است.

سیوطی مقدمه کتاب را به سه فصل، اختصاص داده است. در فصل نخست، به شرح این موضوع پرداخته شده است که بنا بر فرموده علما، کثرت نام‌ها حکایت از عظمت و بزرگی مسمی داشته و این امر، نشان‌دهنده شدت عنایت و اهتمام ویژه، به او می‌باشد و به همین دلیل است که در گفتار اعراب، بیشترین اسامی، به اموری است که بیشترین محاوله و اعتنا به آنها صورت گرفته است.

در فصل دوم، لیستی از اسامی شریف پیامبر(ص) در سه بخش: «نام‌هایی که در قرآن به ‌صریح اسم ذکر شده است، مانند: محمد، احمد، الأحسن، أذن خیر و...»، «نام‌هایی که به صیغه فعل وارد شده است، مانند: الآمر، الناهی، التالی، الحاکم، الذاکر و...» و «نام‌هایی که در روایات و کتاب‌های قدیمی وارد شده است، مانند: اجیر، احید، احاد، اخوماخ، الأتقی، الأبر، الأبیض، الأنفر، الأصدق و...»، در اختیار خواننده قرار گرفته و در آخر، به چهار کنیه ایشان نیز اشاره شده است.

در فصل سوم نیز به دیدگاه قاضی عیاض و سایر علما پیرامون اسامی پیامبر(ص)، اشاره شده است.

سیوطی اسامی شریف پیامبر(ص) را به‌ترتیب حروف الفبا ذکر نموده و در هر مورد، ضمن اشاره به آیات و روایاتی که در این زمینه وارد شده، به توضیح و تشریح اسامی، پرداخته است؛ به‌عنوان مثال، پیرامون نام شریف «احمد»، به آیه مبارکه 6 سوره صف: «وَ إِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيمَ يا بَنِي‌إِسْرَائِيلَ إِنِي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيكمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَينَ يدَي مِنَ التَّوْرَاةِ وَ مُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ» (و هنگامی که عیسی بن مریم به بنی‌اسرائیل گفت: من همانا رسول خدا به‌سوی شما هستم و به حقانیت کتاب تورات که مقابل من است تصدیق می‌کنم و نیز (شما را) مژده می‌دهم که بعد از من رسول بزرگواری که نامش (در انجیل من) احمد است بیاید، اشاره گردیده و در ادامه اقوال مطرح‌شده در توضیح آن، بیان شده است.

در انتهای کتاب، فصلی به شرح کنیه‌های پیامبر(ص) که معروف‌ترین آنها، ابوالقاسم می‌باشد، اختصاص یافته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.