الرحلة المعينية
الرحلة المعينيّة، سفرنامه ماءالعينين بن العتيق(م 1376ق)؛ از جمله سفرنامه‌هاى حج است كه به قلم يك نویسنده مغربى نوشته شده است. اهميت اين سفرنامه بدين جهت است كه بخشى از تاريخ را كه زمان مبارزه با استعمار بوده است، گزارش كرده است.
| الرحلة المعینیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ظریف، محمد (محقق و مصحح) ابن العتیق، ماء العینین (نویسنده) |
| ناشر | دار السويدي للنشر و التوزيع |
| مکان نشر | ابوظبی - امارات |
| سال نشر | 2004 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ابن عتیق، ماء العینین، 1887 - 1957م. - سفرها
سفر نامه‌ها شعر عربی - قرن 14 عربستان سعودی - سیر و سیاحت کشورهای عربی - سیر و سیاحت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DS 208 /م2ر4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
در ابتداى اثر مقدمه مفيدى به قلم محقق كتاب «محمد ظريف» آمده كه در آن اطلاعات مفيدى راجع به كتاب و نویسنده و تأليفات او به دست داده است. متن اثر از دو بخش تشكيل شده است: بخش اول سفر مؤلف را از طنطان تا مكه در بردارد. بخش دوم نيز گزارش سفر او از مدينه تا پایان سفر است.
گزارش محتوا
اين سفرنامه در ذيل «سفرنامه‌هاى حجاز» قرار مى‌گیرد. وى در روز جمعه سال 1357 سفرش را آغاز نمود. اولین شهرى كه از آن جا گذر كرد شهر «لاس پالماس» پايتخت اسپانياست كه در جزاير قنارى نزدیک به ساحل مراكش قرار دارد. جزيره خضراء، تطوان، طرابلس، سويس و مصر از ديگر شهرهاى سفر بوده است.
او مدت هفت روز را در مكه اقامت كرده و مناسك حج را به جاى آورده و از مساجد و قبور صحابه ديدن كرده است. او در اين مدت با بعضى از علماى اهل سنت نيز ديدار داشته است. سپس عازم مدينه منوره مى‌شود و در اين شهر نيز هشت روز اقامت مى‌گزيند و سپس از همان مسير رفت به طنطان باز مى‌گردد.
در اين اثر مجموعه‌اى از احاديث و اخبار، اشعار، اطلاعات جغرافيايى، تاريخى، اجتماعى و مانند آن ذكر شده است. او با علما و اديبان و شعراى بسيارى ملاقات داشته است.
آنچه ارزش علمى اين اثر را نزد محققین و دانشمندان بيشتر كرده است، وجود سوگندنامه‌ها، نصوص شعرى، فتاواى فقهى و اخبار اجتماعى و فرهنگى است كه در كتب ديگر ذكر نشده است و اين كتاب به عنوان تنها منبع آن مى‌باشد.
قصايد مؤلف، شيخ مربيه ربه، شيخ محمد امام و نيز اجازات مؤلف در رابطه با قرآن، اجازه او به ابن موسى، نامه‌هایش به عبدالرحمن بن زيدان و دو شخصيت مذكور، مطالبش درباره نوشته‌هاى لباس كعبه و فوايد آب زمزم، مساحت مسجدالحرام و عدد درها و مناره‌ها و ستون‌هاى آن و بسيارى مطالب ديگر را در اين سفرنامه مى‌توان مطالعه نمود. وى در حقيقت از مظاهر ارتباط شمال مغرب با جنوب از يكسو و بين مغرب و باقى سرزمين‌هاى عالم اسلام از سوى ديگر بوده است.
وضعیت کتاب
كتاب داراى دو نسخه خطى است كه به لحاظ حجم و متن مختلف است. نسخه دوم فاقد بسيارى از اشعار، اجازات، مطالب علمى و ادبى نسخه اول است؛ لذا محقق اثر نسخه اول ملاك عمل قرار گرفته است و اگر مطلبى در نسخه دوم بوده كه در اين نسخه نيامده، به آن افزوده شده است. نسخه خطى عارى از هر گونه علامتى مانند نقطه، فاصله و يا پرانتز است كه كلام مؤلف را از غير آن مشخص كند. نام شخصيت‌هاى بسيارى نيز ديده مى‌شود كه در كتب تراجم نام آنها نيامده است.
در انتهاى اثر فهارس آيات، احاديث نبوى، أعلام، قبايل و بلدان، اشعار، مصادر و مراجع و مطالب ذكر شده است.
منابع مقاله
1- مقدمه و متن كتاب.
2- ویکیبديا، الموسوعة الحرة.