الدرر المنتثرة في الأحادیث المشتهرة

الدرر المنتثرة في الأحاديث المشتهرة، نوشته ادیب، محدّث، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، به بررسی روایات مشهور در بین عموم مردم می‌پردازد و برخی از آنها را ساختگی و برخی دیگر را اصیل می‌شمارد. توجه نویسنده به نقد سندی (و نه نقد دلالی) و آن‌هم به‌ شکل اجمالی است و در برخی از داوری‌ها تحت تأثیر جوّ فرهنگی زمانه و داستان‌سرایان قرار دارد.

الدرر المنتثرة في الأحادیث المشتهرة
الدرر المنتثرة في الأحادیث المشتهرة
پدیدآورانسیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) صباغ، محمد بن لطفی (محقق)
سال نشر13سده
چاپ1
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
/س9د4 144/3 BP
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

  • جلال‌الدین سیوطی، نوشته است: در مورد روایات مشهور (در بین مردم و فقیهانی که نسبت به حدیث آگاهی درستی ندارند)، مسئله مهمّ این است که حال و وضع آن روشن گردد و احادیث اصیل را از بقیه جدا کنیم. هرچند بدرالدین زرکشی (745-794ق)، اثر لطیفی را در این موضوع تألیف کرده است، ولی به تنقیح و افزایش و کاهش و پیرایش نیاز دارد. پس من آن کتاب را در اینجا خلاصه کردم و مطالب بسیاری بر آن افزودم و موارد اشکال و اعتراض را نیز مشخص کردم و افزوده‌ها را در بین «قلتُ» و «انتهی» قرار دادم و به‌ترتیب الفبایی منظمش کردم تا یافتن روایات آسان شود[۱].
  • محقق کتاب و استاد دانشکده ادبیات دانشگاه ملک سعود، محمد بن لطفی صباغ، با یادآوری اینکه سیوطی در این اثر بر کتاب التذكرة في الأحاديث المشتهرة نوشته بدرالدین زرکشی اعتماد کرده[۲]، افزوده است: نویسنده گفته که چینش الفبایی به روایات داده است، ولی به این سخن عمل نکرده است[۳].

ساختار و محتوا

نویسنده در این کتاب، تعداد 502 روایت مشهور را به‌ترتیب الفبایی (تقریبی، نه صددرصدی) آورده و درباره آن، نظری اجمالی بیان کرده است.

انتقاد

محمد بن لطفی صباغ، انتقادهایی به سیوطی وارد دانسته است؛ از جمله:

  1. تسامح: نویسنده در مواردی سهل‌انگاری می‌کند، از جمله در نام کتاب‌ها؛ به‌عنوان مثال یک کتاب را گاه «الشعب» و گاهی «شعب الإيمان» می‌نامد.
  2. سیوطی در این اثر و در سایر آثارش، تحت تأثیر قصه‌پردازان و صوفیان، به تقویت روایات ضعیف و ساختگی، میل دارد[۴].

نمونه مباحث

  • حدیث «عیدهایتان را با تکبیر زینت بدهید» را طبرانی با سند از انس نقل کرده است[۵].

پانویس

  1. ر.ک: مقدمه مؤلف، ص41
  2. ر.ک: مقدمه محقق، ص17
  3. ر.ک: همان، ص20
  4. ر.ک: همان، ص20-21
  5. ر.ک: متن کتاب، ص128

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها