الخیال
الخيال عالم البرزخ و المثال، اثر محمود محمود الغراب، کتابی است در بیان اهمیت خیال و ویژگی‌های آن که با استفاده از کلمات و آثار محی‌الدین ابن عربی (560-638ق)، جمع‌آوری و تألیف شده است.
| الخیال | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عربی، محمد بن علی (نويسنده) غراب، محمود محمود (گردآورنده) |
| عنوان‌های دیگر | الرؤیا و المبشرات ** عالم البرزخ و المثال |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1404ق - 1984م |
| چاپ | 2 |
| شابک | - |
| موضوع | ابن عربی، محمد بن علی، 560 - 638ق. - نظریه درباره عالم مثال - خواب دیدن - متون قدیمی تا قرن 14 - خواب گزاری - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2خ9 286/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاریخ نگارش
مقدمه کتاب، در تاریخ 24/02/1984م، نوشته شده است[۱].
ساختار
کتاب با مقدمه کوتاهی از مؤلف، آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل‌بندی خاصی، در عناوین مختلف و متعدد، عرضه شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، به‌صورت مختصر و کوتاه، به موضوع کتاب و اهمیت خیال، اشاره شده است[۲].
ابن عربی خیال را عرصه وقوع محالاتی می‌داند که در طور عقل محقق نمی‌شوند. او نه‌تنها موطن خیال را موطن جمع نقیضین و بروز محالات عقلی می‌داند، بلکه گاهی با مبالغه ورزیدن در توصیف، آن را موطنی می‌داند که جز محالات در آن واقع نمی‌شوند.
محمود الغراب در این کتاب که آن را در باب خیال و ویژگی‌های آن از زبان ابن عربی نگاشته است، به موضوع فوق که نشان‌دهنده ویژگی مهم خیال می‌باشد، اشاره کرده و آن را عرصه‌ای می‌داند که جمع آنچه را که عقل محال می‌داند، مثل جمع ضدین و حتی مدولول هر حدیث و آیه‌ای که عقل به دلیل تعارض از ظاهر آن صرف نظر نموده است، همگی در آن تحقق دارد [۳].
کاربردهای خیال نزد ابن عربی متفاوت است. از دیدگاه وی، عالم خیال، عالمی بس عظیم و بی‌کران است. خداوند هیچ موجودی خلق نکرده است که منزلتش عظیم‌تر و حکمتش فراگیرتر از خیال باشد؛ حکم خیال در موجودات و معدومات، اعم از محال و غیر محال سریان دارد. پس در میان مخلوقات خداوند، وجودی عظیم‌تر از خیال نیست؛ به‌واسطه خیال است که قدرت و اقتدار الهی ظهور می‌کند و عالم خیال، مظهر اسم «قوی» در خداوند است[۴].
ابن عربی خیال را نور می‌داند و شایسته‌ترین موجودات برای اتصاف به نوریت؛ چراکه در پرتو خیال است که می‌توان صورت هر چیزی را ادراک نمود. نزد ابن عربی همان گونه که در ادراک حسی خطا نداریم (بلکه این خطا در حکم است نه در حس)، به همین ترتیب به ادراک خیالی نیز نمی‌توان نسبت خطا داد؛ بلکه این عقل است که در صادر کردن حکم دچار خطا و اشتباه می‌شود[۵].
از دیگر مطالب و عناوین مطرح‌شده در کتاب، می‌توان به ذکر رؤیا در قرآن[۶]، دیدن پیامبر(ص) در خواب[۷]، تعبیر رؤیا[۸]، گرفتن احکام در خواب از پیامبر(ص)[۹] و یا علوم دیگر از آن حضرت و یا سایر پیامبران(ص)[۱۰] و دیدن ملائکه در خواب[۱۱] اشاره نمود.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع مورد استفاده مؤلف، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۱۲] و توضیح برخی از واژگان و کلمات دیریاب و عبارات متن[۱۳]، نص آیاتی که در متن، بدان اشاره شده، ذکر گردیده است[۱۴].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- اهل سرمدی، نفیسه، «مسئله خیال از دیدگاه ابن عربی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، معرفت، آبان 1389، شماره 155.
- سرمدی، نفیسه؛ شانظری، جعفر، «ابن عربی و اجتماع نقیضین در عرصه خیال»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پژوهشنامه عرفان، پاییز و زمستان 1396، شماره 17.