الخلوة و التنقل في العبادة و درجات العابدين
الخلوة و التنقل في العبادة و درجات العابدين، از آثار واعظ، محدّث، صوفی، فقیه و متکلم بصرى قرن سوم قمری، ابوعبدالله حارث بن اسد مُحاسِبی (165-243ق) است که به موعظه اخلاقی و عرفانی می‌پردازد و بر ضرورت پرهیز از ریا و اهمیت و ارزش صدق و اخلاص تأکید می‌کند و برخی از عوامل و موانع رشد معنوی را توضیح می‌دهد. کشیش یسوعی، اغناطیوس عبده خلیفه، این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای نوشته و نویسنده و کتاب حاضر را شناسانده است.
| الخلوة و التنقل في العبادة و درجات العابدين | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حارث محاسبی، حارث بن اسد (نويسنده) یسوعی، اغناطیوس عبده خلیفه (مصحح) |
| سال نشر | 1344ش - 1955م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | آداب طریقت - متون قدیمی تا قرن 14 - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - اخلاق اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 - تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 8خ2ح 289/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- نویسنده بدون مقدمه وارد اصل مطلب شده و اهداف و چگونگی‌های نگارش اثر حاضر، پنهان مانده است.
- اغناطیوس عبده خلیفه، محاسبی را در اثر حاضر، پزشکی ماهر شمرده که مسائل و مشکلات نفس را به‌خوبی می‌شکافد و عباراتی نیک می‌آورد و حجت و استدلالی قوی دارد و آسیب‌های اعمال انسان را وارسی می‌کند و به ریشه آفات می‌پردازد که عبارت از ریاکاری است و دعوت به اخلاص می‌کند و به انسان امید می‌دهد و...[۱].
- محقق کتاب، محتوای اثر مختصر حاضر را خلاصه و با دیگر کتاب نگارنده، الرعاية لحقوق الله، مقایسه کرده است[۲].
ساختار و محتوا
- این اثر، از 15 باب به‌ترتیب ذیل تشکیل شده است:
- اجتهاد و کوشش و خلوت و کوتاه کردن آرزو و...
- شناسایی اصل و قانونی که با آن می‌توان به خیر جامع رسید.
- استدراج و سقوط تدریجی.
- صمت و سکوت و مخالفت با هوای نفس و...
- شناخت نشانه‌های ریاکاری.
- تفکیک بین خوف و رجا.
- صدق و اراده و ارزش صداقت و راستی.
- نیاز به نیت صادقانه و اخلاص در همه فریضه‌ها و عبادات.
- کم‌خوری و دنیا را کوچک شمردن.
- فواید خوردن و آشامیدن و پوشیدن درصورتی‌که برای رضای خدا باشد.
- خوش‌گمانی و خوف و رجا.
- فضیلت پرهیز از گناهان.
- بازداشتن از قنوط و نومیدی.
- بیان سیّئه و خواستن آن و ضررهای آن.
- بیان حسنه و اهتمام به آن و فایده‌های آن.
نمونه مباحث
- چقدر نیاز داری که واجبات را انجام بدهی و نیاز تو به مراعات آداب در فریضه، همانند نیازمندی به خود آن فریضه است و نیت صادق و اخلاص در هر فریضه، مانند خود آن وظیفه دینی، واجب است... [۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.