الحجة في علل القراءات السبع
الحجة في علل القراءات السبع، اثری از ابوعلی حسن بن عبدالغفار فارسی نحوی (288-377ق)، از علمای نحو و علوم قرآن است. این اثر در یکی از رشته‌های علوم قرآنی (قرائت) به نگارش درآمده و توسط عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض و با مشارکت احمد عیسی حسن معصراوی، تحقیق شده است.
| الحجة في علل القراءات السبع | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فارسی، حسن بن احمد (نويسنده)
عبدالموجود، عادل احمد (محقق) معوض، علی محمد (محقق) معصراوی، احمد عیسی حسن (محقق) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1428ق - 2007م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | /ف2ح3 75/3 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب یادشده در برخی از منابع کتاب‌شناسی با عنوان «الحجة لاختلاف القراء» ذکر شده است[۱].
این اثر از نوشته‌های ارزشمند و مصادر مهم علوم اسلامی، به‌ویژه در حوزه علم قراءات شمرده شده است[۲] که در آن، وجوه قرائت‌هایی که قرائت آنها در کتاب «السبعة في القراءة» نوشته ابوبکر احمد بن موسی بن عباس بن مجاهد آمده، ذکر شده است[۳].
نویسنده، این کتاب را به پیروی از استاد خود و تکمیل آنچه در این موضوع نوشته به نگارش درآورده است. از سخنان نویسنده می‌توان دریافت که وی این کتاب را برای عضدالدوله نوشته است. به نظر می‌رسد نگارش کتاب پس از سال 367ق تمام شده باشد[۴].
وی در تدوین اثر، علاوه بر قرآن کریم و احادیث شریف، از اشعار دوره جاهلی و اسلامی، لهجه‌های قبائل و اقول علمای لغت و نحو بهره گرفته است[۵].
مطالب کتاب، مشتمل بر بحث درباره موارد اختلاف قرائت در پاره‌ای از آیات قرآن مجید است. در مقدمه کتاب، مطالبی پیرامون موضوع توقیفی بودن قراءات قرآنی و همچنین شبهات و افتراءات برخی از نویسندگان عرب و مستشرقان پیرامون موضوع یادشده، توسط محققان مطرح شده است[۶].
روش نویسنده در این اثر، ذکر آیه مورد اختلاف در قرائت همراه با نشان دادن موضع اختلاف قراء در آیه مذکور، ذکر قراءات مختلف وارده در آیه، استناد به قول ابن سراج در برخی از موارد، استدلال و توجیه پیرامون برخی قرائت‌ها همراه با تفسیر الفاظ آیه و مطرح کردن گسترده مسائل صرفی و نحوی پیرامون آیات ذکرشده است[۷].
محققان اثر علاوه بر مستندسازی و ارجاع اشعار به مصادر با استعانت از دیوان‌های شعر، کتب لغت، ادب و معجم مفصل، به ارجاع آیات و روایات و توثیق قرائت‌ها با تکیه بر معجم القراءات القرانية و معرفی برخی از شخصیت‌ها و قراء ذکرشده پرداخته و همچنین مطالبی را به‌عنوان تعلیق بر برخی از قرائت‌ها، بر کتاب افزوده‌اند.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- اشبیلى، محمد بن خیر، «فهرسة ابن خطر الإشبيلي»، محقق: معروف، بشار عواد، تونس، دارالغرب الإسلامي، 2009م، چاپ اول.
- شعیبی، على شواخ، «معجم مصنفات القرآن الكريم»، ریاض، دارالرفاعي، 1403ق، چاپ اول.