الجهود النحوية لبدرالدين الزرکشي

الجهود النحویة لبدرالدین الزرکشی، نوشته عادل فتحی ریاض (معاصر)، پژوهشی تخصصی با هدف گردآوری و سنجش نظریات بدرالدین زرکشی در مسائل نحوی است.

‏الجهود النحوية لبدر الدين الزرکشي
پدیدآوران	رياض، عادل فتحی (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	أصول النحو - المسائل النحوية - حروف المعاني
ناشر	دار البصائر
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1385ش - 2006م
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ر9ج9 6151 PJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش نگارش

نویسنده با بیان اینکه بدرالدین زرکشی دانشمندی است که در دو علم اصول فقه و علوم قرآن تخصص و شهرت دارد، افزوده است: او بسیاری از مسائل ادبی و به‌خصوص نحوی را در سایر آثارش مطرح کرده است که با گردآوری آن، کتابی مستقل پدید می‌آید. عادل فتحی ریاض می‌گوید کنکاش در کوشش‌های نحوی زرکشی را برای آن برگزیدم تا این جنبه علمی از شخصیتی پیشتاز را روشن سازم و نظریه‌های او را در ردیف سایر نحویان بسنجم. نگارنده در ادامه، راهنمایی و تشویق استادش شعبان صلاح را برای نگارش این اثر ستوده و اضافه کرده که همو مرا با بسیاری از منابع این پژوهش مانند کتاب التنقیح زرکشی و المصابیح دمامینی آشنا کرد.

ساختار و گزارش محتوا

این کتاب از 3 فصل به ترتیب ذیل تشکیل شده است:

1. اصول نحو از دیدگاه زرکشی: نویسنده در این فصل، ادله اجمالی نحوی را که زرکشی بر اساس آن استدلال کرده و ترجیح داده، شناسانده است.
2. مسائل نحوی: در این فصل، قضیه‌های نحوی مانند: علل بنا، نواسخ، عطف، حذف و تأکید بر اساس بابهای کتاب الفیه ابن مالک بیان شده است.
3. حروف معانی: معانی حروف «اذا"، «أن"، «انما"، «أو"، «أی» و... توضیح داده شده است.

نتیجه‌ها

نویسنده سرانجام در این پژوهش به چهار نتیجه رسیده است:

1. زرکشی، نمونه‌ای ممتاز از حرکت علمی در قرن هشتم هجری است و اجتهاد نحوی او تسلطش را بر سایر علوم اسلامی مثل فقه، اصول فقه، تفسیر و حدیث نشان می‌دهد.
2. زرکشی از متقدمان مانند سیبویه تقلید نمی‌کرد؛ بلکه بر اساس دلیل صحیح نظریات را برمی‌گزید.
3. ترجیح‌های زرکشی بر دانشمندان بعدی مانند ابن حجر، سیوطی، قسطلانی و مناوی تأثیر گذاشته است.
4. بدر دمامینی در کتابش المصابیح به نقد زرکشی پرداخته، بلکه گویی این کتاب را فقط برای نقد کتاب التنقیح زرکشی نوشته است.

منابع نویسنده

نویسنده برای نگارش این اثر، افزون بر قرآن کریم از 214 منبع (208 کتاب چاپی، 4 نسخه خطی و 2 پایان‌نامه دانشگاهی کارشناسی ارشد) به زبان عربی در موضوعات علوم قرآن، تفسیری، بلاغی، نحوی، اشعار، لغوی، روایی و... استفاده کرده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.