التطور النحوي للغة العربية
التطور النحوی للغة العربیة تألیف مستشرق آلمانی برجستر یسر (1933-1886م)، مشتمل بر تحولات اصول و قواعد نحوی در زبان عربی است. این اثر با مقدمه، تحقیقات و تعلیقات رمضان عبدالتواب منتشر شده است.
| التطور النحوي للغة العربية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | برگشتراسر، گوتهلف (نويسنده) عبدالتواب، رمضان (مصحح) |
| ناشر | مکتبة الخانجي |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1414ق - 1994م |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ب4ت6 6106 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف از نگارش این کتاب مطالعه زبان عربی از جهت تاریخی است؛ یعنی از جهت پیدایش، شکل‌گیری، اصول حروف عربی و ابنیه آن، انواع جمله در عربی و تغییراتی که به مرور زمان در آن رخ داده است. همچنین عواملی که سبب ویژگی‌های زبان عربی شده و به‌وسیله آن در خلال قرن اول، نزدیک به هجرت متمایز گردید.[۱]
کتاب مشتمل بر مقدمه محقق، مقدمه نویسنده و چهار باب است. در باب اول اصوات در زبان عربی ذکر شده است. این باب با بحث صوامت آغاز شده است. اولین کسی که اصول علم اصوات را بنیان نهاد خلیل بن احمد (متوفی 177/180ق) است. علم اصوات در ابتدا جزئی از اجزای علم نحو بوده است. سپس اهل اداء و قاریان آن را استعاره گرفته و با اتخاذ از قرآن کریم در آن تفصیل فراوان دادند.[۲] چگونگی ادای برخی حروف در زمان حال با گذشته متفاوت است؛ به عنوان مثال حرف قاف معمولاً امروزه مهموس است، اما در گذشته مجهور بوده است؛ همانگونه که هم اکنون نیز برخی بادیه‌نشینان آن را مهموس و پنهان تلفظ می‌کنند.[۳] دومین بحث این باب «حرکات» و حروف صائته است که عبارت از فتحه، کسره و ضمه است.[۴] در باب دوم، ابنیه در سه بخش ضمائر، افعال و اسامی مطرح شده است؛ به عنوان نمونه نویسنده به اختلاف ضمیر بین زبان‌های اکدی و عبری با ضمیر عربی اشاره کرده که در دو لغت اول کاف و در لغت عربی تاء است.[۵]
«ترکیبات» لغت عرب در باب سوم در پنج بخش شبه جمله، جمله بسیط، ترکیب کلمات در داخل جمله، انواع جمله و ترکیب جمله‌ها مطرح شده است.[۶]
در باب آخر به مفردات در زبان‌های مختلف عربی، فارسی، حبشی، آرامی، اکدی، یونانی و لاتین به تفکیک اشاره شده است. تأثیر لغات فارسی، حبشی و آرامی در لغت عرب به جهت متمدن بودن این اقوام و مجاورت با عرب در قرون پیش از هجرت بوده است؛ به عنوان مثال نفوذ زبان فارسی در شرق جزیرة العرب و جنوب آن قوی بوده است.[۷]
از دیدگاه محقق کتاب، قضایای کتاب و مسائل آن و آراء نویسنده و اجتهادات مختلفش در تفسیر ظواهر لغوی در بعضی موارد محل نظر و اشکال است؛ لذا این موارد را در پاورقی به اختصار توضیح داده و دیدگاه‌های مختلف در رابطه با آن‌ها را مطرح کرده است.[۸]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.