التصريف الملوكي
التصريف الملوكي، اثر ابوالفتح عثمان بن عبدالله بن جنی (متوفی 392ق)، کتابی است در علم صرف.
| التصريف الملوكي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن جنی، عثمان بن جنی (نویسنده) حموي، محمد سعيد بن مصطفي (مصحح) |
| ناشر | منشورات شيخ الطائفه الطوسي(ره) |
| مکان نشر | [بي جا] - [بي جا] |
| سال نشر | 1331ق. |
| چاپ | 2 |
| موضوع | زبان عربي - صرف |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2ت6 / 6131 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نام‌های دیگر کتاب
نام اصلی کتاب، «مختصر التصريف على إجماعه» است که به «التصريف الملوكي» و «جمل أصول التصريف» نیز معروف است.
ساختار
کتاب، فاقد مقدمه و فصل‌بندی و باب‌بندی خاص بوده و مطالب در ذیل عناوین مختلف، ارائه شده است.
شیوه این کتاب با دیگر کتاب‌های علم صرف متفاوت است. ابن جنی در این کتاب، پس از تعریف علم صرف، مباحثی چون حروف زائد، ابدال، حذف، بنا و ادغام آورده است[۱].
گزارش محتوا
ابن جنی کتاب خود را با تعریف تصریف آغاز نموده است: تصریف، پرداختن به حروف اصلی و تصرف در آنها به‌واسطه افزودن حرفی یا تحریفی، با نوعی از انواع تغییر است[۲].
از دیگر مباحث کتاب، می‌توان از: حروف اصلی و زائد[۳]، ابدال[۴]، حذف در کلام عرب[۵]، معتل[۶] و ادغام[۷] نام برد.
ابن جنى در هیچ رشته‌ای، در حد علم تصریف تبحر نداشته است. کتاب‌های او در تصریف، از جمله اثر حاضر، مبین روش و اسلوب زیبا و محکم او در بحث و بررسى و تنظیم مباحث صرفى است؛ شاید هنر او در تبیین و تنظیم آثار پرپیچ‌وتاب گذشتگان، یکى از دلایل اشتهار عظیم او باشد. به همین جهت است که آثار پس از او نیز غالباً به همان شکل و خصوصیات آثار وی تألیف شده است[۸].
وضعیت کتاب
این کتاب با ترجمه لاتینى آن در 1885م، به کوشش هوبرگ در لایپزیگ و در 1313ق/1895م، به کوشش محمد سعید نعسان در دمشق به چاپ رسیده است[۹].
فهرست مطالب و شواهد، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، به تشریح و توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- وکیلی، ابومحمد، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، سه‌شنبه 27 آبان 1399
- فرزانه، سید بابک، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، سه‌شنبه 27 آبان 1399