التدريب في الفقه الشافعي المسمی بتدريب المبتدي و تهذيب المنتهي و معه تتمة التدريب

التدريب في الفقه الشافعي المسمی بتدريب المبتدي و تهذيب المنتهي یا «التدريب في الفروع»، تألیف سراج‌الدین عمر بن رِسلان بلقینی شافعی (724-805ق)، از اعظم و اجل کتب در فقه شافعی است. «تتمة التدريب» نوشته صالح بن سراج‌‎الدین بلقینی، فرزند مؤلف، تکمله کتاب است. ابویعقوب نشأت بن کمال مصری تحقیق و تصحیح آن را به سرانجام رسانده و بر آن مقدمه نوشته است.

التدریب فی الفقه الشافعی التدریب‌ المسمی‌ به‌ تدریب‌ المبتدي و تهذیب‌ المنتهي و معه‌ تتمة‌ التدریب‌
پدیدآوران	بلقینی، عمر بن رسلان (نويسنده) بلقینی‌، صا‌لح‌ بن‌ سراج‌الدین‌ (نويسنده) مصری، نشا‌ت‌ بن‌ کما‌ل‌ (محقق)
ناشر	دار القبلتين
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1433ق - 2012م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	4
کد کنگره	/ب۸ت۴ 176/4 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

در اهمیت این کتاب باید گفت که در آن فقه شافعی به شیوه ابتکاری جدیدی ارائه شده که پیش از بلقینی سابقه نداشته است؛ جز آنچه محاملی در کتابش «اللباب» آورده است و البته کتاب محاملی بسیار مختصر است و همین سبب شده که بسیاری از مسائل و فروعی را که بلقینی به آن توجه کرده را نیاورد.

دیگر مسئله‌ای که سبب اهمیت کتاب شده آن است که سراج‌‎الدین بلقینی یکی از اعلام فقه شافعی است که طلاب علم از گوشه‌وکنار مصر برای استفاده از علم و دانش او به‌سویش سفر می‌کردند. وی حافظ‌ترین مردم نسبت به مذهب شافعی بود و باوجود مشایخش، به این امر شهرت داشت و آنان به فضل او اعتراف داشتند و عهده‌دار افتا و تدریس و تعلیم گردید. او کثیر التصنیف بود تا آنجا که بعضی از آثارش چون همین کتاب «التدريب» را تکمیل نکرده بود که مختصر آن را با نام «التأديب في مختصر التدريب» نوشت، ولذا یکی از فرزندانش «التدريب» را تکمیل کرد و آن را «تتمة التدريب» نامید. این تتمه تنها در نسخه ازهریه موجود است. این تتمه، از کتاب نفقات تا انتهای کتاب را در بر دارد.‏

کتاب مشتمل بر دو بخش است:

1. مقدمه تحقیقی مشتمل بر:
   1. اهمیت فقه اسلامی؛
   2. تأسیس مذهب شافعی و تطورات و علمای برجسته آن؛
   3. بررسی کتاب تدریب (مشتمل بر معرفی مؤلف و کتاب، صحت انتساب به مؤلف، ارزش علمی کتاب، شیوه تحقیق و معرفی نسخه‌های کتاب).
2. متن تحقیق‌شده کتاب: که به شیوه کتب فقه با کتاب طهارت و صلات و زکات آغاز و با کتاب قضاوت و شهادات، عتق، تدبیر و کتابت به پایان آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.