التاريخ الصغير
التاريخ الصغير، از آثار محدث مشهور قرن سوم قمری، محمد بن اسماعیل بخاری (199-256ق)، به معرفی راویان احادیث بر اساس ترتیب زمانی از آغاز اسلام تا نیمه قرن سوم هجری می‌پردازد. پژوهشگر معاصر، محمود ابراهیم زاید این اثر را تحقیق کرده و برای آن مقدمه نوشته و یوسف مرعشلی نیز فهرست‌نویسی کتاب را انجام داده است.
| التاريخ الصغير | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بخاری، محمد بن اسماعیل (نويسنده)
زاید، محمود ابراهیم (محقق) مرعشلی، یوسف عبدالرحمن (محقق) |
| ناشر | دار المعرفة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1406ق - 1986م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | حدیث - علم الرجال - محدثان اهل سنت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /ب3 ت26 114 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ارتباط با آثار دیگر
کتاب حاضر با اثر دیگر نویسنده به نام التاريخ الكبير ارتباط متقابل و تکمیلی دارد؛ به‌گفته محمود ابراهیم زاید هرچند بخاری این کتاب را از التاريخ الكبير برگزیده و خلاصه کرده است، ولی در مواردی به آنچه در مفصل گفته بسنده می‌کند و در این مختصر هیچ نمی‌آورد و گاهی در اینجا مطلبی می‌افزاید که در هیچ‌یک از آثارش حتی التاريخ الكبير نیز بیان نکرده است[۱].
هدف و روش
- بخاری نوشته است: این کتابی مختصر درباره تاریخ پیامبر(ص) و مهاجرین و انصار و طبقات تابعین و دیگران و زمان وفاتشان و نسب و کنیه‌هایشان است و کسانی که مردم به روایات آنها علاقه دارند...[۲].
- محمود ابراهیم زاید این اثر را همانند التاريخ الكبير دانسته و افزوده است: نویسنده از آغاز تألیف کتاب‌هایش و نزد قبر پیامبر(ص) در شب‌های مهتابی به نگارش این دو اثر پرداخت و تا آخرین روزهای زندگی ملازم هر دو بود. این دو کتاب، ارتباط محکمی باهم دارند و هیچ‌یک، خواننده را از دیگری بی‌نیاز نمی‌کند[۳].
ساختار و محتوا
این اثر 2 جلدی، به‌ترتیب تاریخ وفات راویان احادیث تنظیم شده است. نویسنده مطالبش را با اشاره‌ای به تاریخ زندگی پیامبر(ص) و حضرت خدیجه(س) آغاز کرده و با کسانی که در دوره نبوت، از دنیا رفتند، ادامه داده و به همین ترتیب بعد از وفات رسول خدا(ص)، از افرادی سخن گفته که در دوران خلفا به‌ترتیب سال‌ها به دیار باقی شتافتند و سرانجام با بیان اسامی درگذشتگان سال 255ق، کتاب پایان یافته است.
نمونه مباحث
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.