البیان في شرح غریب القرآن
البيان في شرح غريب القرآن، اثری از قاسم بن حسن محی‌الدین (1316-1379ق)، در موضوع علوم قرآن است و توسط مرتضی حکمی تحقیق و تصحیح شده است.
| البیان في شرح غریب القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محیی الدین، قاسم بن حسن (نويسنده)
حکمی، مرتضی (مصحح) حکمی، مرتضی (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب علمي، أدبي، لغوي یحتوی علی تفسیر غریب القرآن... |
| ناشر | ضفاف ** مطبعة النجف |
| مکان نشر | عراق - نجف اشرف |
| سال نشر | 1374ق - 1376ق - 1377ق - 1955م - 1956م - 1958م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | /ق2ب9 82/3 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نوشتار حاضر، مشتمل بر منظومه‌ای در کلمات غریب قرآن کریم است که در بحر رجز سروده شده است و همچنین شرح مختصری بر آن توسط نویسنده یاد شده است[۱].
منظومه‌ی یادشده نزدیک به یک‌هزار بیت را در خود جای داده است. نویسنده، نام این منظومه را «دلائل التبيان في توضيح غريب القرآن» نهاده است[۲].
نویسنده با تکیه بر مصادر تفسیری معتبر به شرح و توضیح معانی کلمات منظومه به شکل مختصر پرداخته است و مجموعه توضیحات خود به نثر را «البيان في شرح غريب القرآن» نام نهاده و در سه جلد ارائه کرده است[۳].
وی پایان نگارش جلد اول و دوم اثر حاضر را به‌ترتیب در سال‌های 1375 و 1376ق، گفته، اما تاریخ اتمام جلد سوم آن را ذکر نکرده است[۴].
مطالب کتاب، بر اساس ترتیب سوره‌های قرآن تنظیم شده[۵] و از سوره حمد آغاز گردیده و به سوره تین پایان یافته است[۶].
روش نویسنده در این شرح چنین است: نخست نام سوره را ذکر می‌کند، سپس پاره‌ای از کلمات و عبارات آن را به نثر معنا می‌نماید، آنگاه ابیاتی از منظومه را که مربوط به کلمات یادشده است، به فاصله یک خط تیره می‌آورد و این روش را تا آخر سوره مزبور ادامه می‌دهد و سوره بعدی را به همین ترتیب دنبال می‌کند.
توضیحات وی به نثر، گاه همانند توضیحات موجود در منظومه، گاه کمی بیشتر یا کمتر، ولی با زبانی ساده و آسان است. نویسنده در بیان مطالب کتاب خود هیچ‌گونه ارجاعی به مصادر تفسیری، علوم قرآنی یا مصادر لغوی نکرده است. لازم به ذکر است که تمام شماره‌های عبارات و کلمات در شرح، به شماره آیه در سوره‌ی مورد بحث اشاره دارد.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن، «الذريعة إلى تصانيف الشيعة»، قم، اسماعیلیان، 1381ق، چاپ اول.