البلغة في تراجم أئمة النحو و اللغة
البلغة في تراجم أئمة النحو و اللغة، نوشته مجدالدین محمد بن یعقوب فیروزآبادی (729-817ق)، از علمای مشهور ادبیات، لغت، تفسیر و حدیث است. وی در کازرین شیراز به دنیا آمد و شافعی‌مذهب بود[۱]. نام این اثر در منابع به‌صورت‌های مختلف ذکر شده است؛ از قبیل: «البلغة في أئمة اللغة»، «البلغة في تاريخ أئمة اللغة»، «البلغة في تراجم النحاة و اللغة»، «البلغة في طبقات أئمة اللغة» و «البلغة في تاريخ أئمة النحو و اللغة»[۲]. این کتاب در موضوع تراجم (تراجم ادبا) به نگارش درآمده و توسط محمد مصری تحقیق شده است.
| البلغة في تراجم أئمة النحو و اللغة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (نويسنده)
مصری، محمد (محقق) مصری، راتب حسا‌ن احمد (مصحح) |
| ناشر | دار سعدالدين |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1421ق - 2000م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زبان شناسان عرب - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ف9ب7 6063 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده در طرح مطالب این اثر روش اختصار را همراه با دقت، تنوع و فراگیری در ذکر نام ادبا و مشاهیر نحو و لغت مورد توجه قرار است[۳]. وی ساختار کتاب را بر اساس اسامی اشخاص بدون توجه به پسوندهای آنها و برحسب حروف الفبا تنظیم کرده است[۴].
این کتاب به تراجم علمای نحو و لغت تا عصر مؤلف اختصاص دارد و مشتمل است بر بیش از چهارصد ترجمه از شعراء، ادیبان، فقیهان و مؤدبان که نحوی و یا لغت‌شناس بوده‌اند[۵]. مطالب کتاب به شکل مختصر ارائه شده، به‌گونه‌ای که بعضی از ترجمه‌ها از چند کلمه تجاوز نمی‌نماید و برخی نیز در حد یک یا دو سطر است و اندکی از آنها در حد یک یا دو صفحه می‌باشند. گویا این امر به دلیل اهمیت اعتبارسنجی گزارش‌ها و مطالب از نگاه نویسنده پیرامون اشخاص بوده است. به همین دلیل مشاهده می‌شود که در مواقعی تنها به ذکر نام صاحب ترجمه اقدام کرده و گاهی نیز در ادامه آن عبارت «ترجمه‌ای برای او یافت نشد» را درج کرده است. ترجمه برخی از اشخاص به دلایلی تکرار شده است که نویسنده به آن توجه داده و چه‌بسا در این‌گونه موارد مطالبی بر آنها افزوده است[۶].
این کتاب به‌عنوان یکی از مصادر مورد اعتماد نویسندگان شمرده می‌شود که برخی از علمای ادب و غیره آن را ستوده‌اند[۷].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محقق.
- زرکلی، خیرالدین، «الأعلام»، لبنان – بیروت، دارالعلم للملايين، 1989م، چاپ هشتم.
- مقریزی، احمد بن علی، «المقفی الكبير»، محقق: یعلاوى، محمد، لبنان – بیروت، دارالغرب الإسلامی، 1427ق، چاپ دوم.