البرهان في معرفة عقاید أهل الأدیان
البرهان في معرفة عقائد أهل الأديان، نوشته ابوالفضل عباس بن ترینی سکسکی حنبلی (683-616ق) است که در آن به‌اختصار، گوشه‌ای از باورهای کژ برخی از امت‌های پیشین و عقاید فرقه‌های هفتادوسه‌گانه جهان اسلام را بررسی نموده است. این کتاب با تحقیق بسام علی سلامه عموش عرضه شده است.
| البرهان في معرفة عقاید أهل الأدیان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سکسکی، عباس بن منصور (نويسنده) عموش، بسام علی سلامه (محقق) |
| ناشر | مکتبة المنار |
| مکان نشر | اردن - زرقاء |
| سال نشر | 1417ق - 1996م |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /س8ب4 236 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده، انگیزه‌اش در نوشتن البرهان را چنین توضیح می‌دهد: «چون دیدم که اهل علم و سنت کاهش یافته‌اند و اهل هوای نفسانی و مذاهب گوناگون در سرزمین‌ها و شهرهای مسلمانان فراوان گشته و تمایل نادانان و عوام را به خود می‌طلبند و بنیان‌های اسلام را با نیرنگشان ویران می‌کنند، دوست داشتم که مختصری را فراهم آورم و بنیان‌های اعتقادی هفتادوسه فرقه‌ای را که رسول خدا(ص) از آن‌ها یاد کرده بود، در آن بیاورم. سکسکی بر آن است که بنیان‌های فکری این هفتادوسه فرقه را تبیین کند و (به گمان خود) باورهای فاسدشان و تأویل‌های محبوبشان را کوتاه، توضیح دهد[۱].
نویسنده، مباحثش را با فرقه‌های اسلامی خوارج و انشعاب‌های هجده‌گانه آن، فرقه مرجئه و انشعاب‌های هجده‌گانه آن، فرقه معتزله و انشعاب‌های هجده‌گانه آن، فرقه رافضیه و انشعاب‌های نوزده‌گانه آن ترتیب داده است. سپس مباحثی موجز درباره ادیان براهمه، دهریان، یهود، سامریان، مجوس، نصاری و صابئین ارائه نموده است و در ادامه، از تنها فرقه ناجیه در جهان اسلام که در باور او همان فرقه «اهل سنت و جماعت» است، سخن می‌گوید و در آخر، فرقه صوفیه را نیز بررسی می‌کند[۲].
محقق در تحقیق این کتاب، از دو نسخه بهره گرفته است؛ یکی، از کتابخانه مخطوطات دانشگاه اسلامی محمد بن سعود در شهر ریاض و دیگری، از نسخه «دارالکتب المصریه» در مصر با تحقیق خلیل ابراهیم الحاج است. او در این کتاب به مقابله نسخه‌ها، تخریج حدیث‌ها، ترجمه برخی از اعلام، تعلیقه بر برخی دیدگاه‌های فرقه‌ها، معنا نمودن واژه‌های دشوار، شناساندن شهرهایی که در متن آمده و ترجمه نویسنده کتاب پرداخته است[۳]. او در پایان، فهرست‌هایی از آیه‌های قرآن، حدیث‌های نبوی(ص)، کسان، کنیه‌ها، موضوع‌های کتاب و منابع تحقیقش را فراهم آورده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه‌های محقق، نویسنده و متن کتاب.