الإمام علي بن الحسين(ع) زين‌العابدين
الإمام علي بن الحسين(ع) زين‌العابدين، تألیف سید زهیر اعرجی (معاصر)، بررسی زندگانی، آثار و افکار امام چهارم شیعیان است. این اثر در یک جلد به زبان عربی منتشر شده است.
| الإمام علي بن الحسين(ع) زين‌العابدين | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اعرجی، سید زهیر (نویسنده) |
| ناشر | السيد زهير الاعرجي |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1425ق. |
| چاپ | چاپ يکم |
| موضوع | علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38 - 94ق. - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف6الف8 / 43 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، مشتمل بر مقدمه و پنج فصل است.
شیوه نویسنده در ذکر مطالب، حکمت‌ها و روایات، خودداری از ذکر مصدر است.
گزارش محتوا
این کتاب، حاوی سیره امام چهارم از ائمه اهل‌بیت(ع)، علی بن حسین(ع) و خصائص شخصی و آثار او در علم و حکمت و موعظه است. شخصیت علی بن حسین(ع) معروف به سجاد و زین‌العابدین به دو سبب دارای اهمیت تاریخی و اعتقادی متمایز است:
- شایستگی تام و تمام برای منصب امامت کبری که منصبی الهی و مجعول از طرف خدای متعال است؛ همچنان‌که در قرآن کریم به آن اشاره شده است:و إذ ابتلی إبراهيم ربه بكلمات فأتمهن قال إني جاعلك للناس إماما... (بقره: 124). این شایستگی، یعنی تحصیل فضائل انسانی و کمالات روحی و علمی و جسدی و البته شایستگی تکمیل نمی‌شود جز با علم ربانی و فیض الهی که تمامی شئون ولایت امام را در بر بگیرد و با ملکه‌ای روحی که وی را از خطا و نسیان و جهل و عصیان بازمی‌دارد.
- شیوه بیان لفظی شگرف که سجاد(ع) به آن متمایز بود، در زمان رواج ادب و بلاغت و شعر. امام برای تشویق به بهشت و تحذیر از عذاب جهنم، در ادعیه و مناجات و مواعظ و حکمت‌هایش در وصف بهشت و جهنم و نعیم و عذاب و آخرت و دنیا و خیر و شر و ایمان و فسوق اطناب و تفصیل داده است. بدون شک اطناب در فلسفه لغت از لطیف‌ترین اسالیب و بهترین صورت‌ها و وجوه بلاغت است.
و در یک کلمه زین‌العابدین(ع) منار شامخ خیر و هدایت در زمانی است که ظلم و تاریکی عمومیت داشته است و کلمات بلیغ و سیره معطر ایشان نمونه‌ای برای شمولیت اسلام در همه جوانب رحمت و محبت در حیات انسان خواهد بود[۱].
در فصل اول کتاب، زندگانی امام زین‌العابدین(ع) به‌لحاظ تاریخی مطرح شده است. مورخ زندگانی امام زین‌العابدین(ع) ناچار باید کمی به عقب، یعنی زمان فتح ایران در زمان خلیفه دوم برگردد. فتح ایران در سال 16 هجری صورت گرفت. یزدگرد پادشاه ایران با سقوط مدائن به دست مسلمین از پایتخت گریخت و چهارده سال مخفی بود، تا اینکه در سال 30 هجری در مرو به قتل رسید. زمان قتل او با ششمین سال خلافت عثمان مصادف بود. در سال 36 هجری که علی بن ابی‌طالب متصدی منصب خلافت شد، آن حضرت حریث بن جابر را والی مشرق نمود. او دو دختر یزدگرد را اسیر کرد و به خدمت آن حضرت به کوفه فرستاد. امام(ع) نیز شاه زنان را به فرزندش حسین(ع) سید جوانان اهل بهشت تزویج نمود. ثمره این ازدواج تولد علی بن حسین(ع) در پنجم شعبان سال 38 هجری در کوفه یا مدینه بود. امیرالمؤمنین(ع)، حسین(ع) را توصیه به احسان به شاه زنان نمود و برای تکریم او نامش را فاطمه نهاد[۲].
نویسنده در این فصل، در 32 عنوان، زندگانی امام سجاد(ع) را از ولادت تا شهادت روایت کرده است.
در فصل دوم، ویژگی‌های شخصیتی امام مورد مطالعه قرار گرفته است. از مهم‌ترین مباحث این فصل، بررسی نص خاص بر امامت امام(ع) است که به دو طریق نصوص وارده بر ائمه اثناعشر از رسول‌الله(ص) و نصوص وارده بر امامت علی بن حسین(ع) اثبات شده است. از جمله اینکه محمد بن مسلم می‌گوید: از امام جعفر صادق(ع) از انگشتری حسین بن علی(ع) پرسیدم که به چه کسی رسید و متذکر شدم که من شنیده‌ام که از انگشت آن حضرت برگرفته شد. فرمود: این‌گونه که می‌گویند نیست؛ حسین(ع) به فرزندش علی بن حسین(ع) وصیت کرد و انگشتر را در انگشتش قرار داد و امر امامت را به ایشان تفویض کرد؛ همان گونه که رسول‌الله(ص) به امیرالمؤمنین و امیرالمؤمنین به حسن(ع) و حسن(ع) به حسین(ع) تفویض نمود. سپس فرمود که خاتم پس از پدرش به پدرم و از او به من رسید و اکنون نزد من است[۳].
در فصل سوم، ویژگی‌های اجتماعی زمان امام(ع) مطرح شده است. فشار سیاسی بر مردم، مشکل فقر و محرومیت، مشکل جهل و عصبیت، مشکل اخلاقی و فساد، مشکل بردگی و مشکل مبارزه مسلحانه برضد حکومت سیاسی از مهم‌ترین این ویژگی‌هاست[۴].
در فصل چهارم، آثار تدوین‌شده ایشان بررسی شده است. صحیفه سجادیه، رساله حقوق و رساله زهد از جمله این آثار هستند. امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه، الله تبارک و تعالی را مورد خطاب قرار می‌دهد، در رساله حقوق اجتماع و در رساله زهد، دنیا و مافیها را مخاطب می‌نماید[۵].
در فصل پنجم با عنوان نصوص برگزیده، حکمت‌ها و سخنانی از امام علی بن حسین(ع) در زمینه‌های مختلف دینی و زندگی ارائه شده است. امام(ع) در خطاب ارشادی‌اش به مردم، مجموعه‌ای از مفاهیم دینی پیرامون صفات انسانی و طبیعت ایمان او، دنیا و چهره‌های فریبنده آن، آثار شخصی و اجتماعی احسان و مجموعه‌ای از سنن انبیا و راه‌های تعامل با مردم را مطرح کرده است[۶].
وضعیت کتاب
مستند مطالب در پاورقی‌های کتاب و فهرست مباحث در انتهای آن آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.